«Ўзбекистон темир йўллари» датк

4.4. Ko’p oraliqli qo’shma tizimlar

Ko’p oraliqli qo’shma tizimlar uzluksiz yoki konsolli konstruksiyaga birlashtirilgan to’sinli yoki arkasimon fermalar (4.7,a,-rasm), harakatlanishi o’rtada (4.7,b-rasm) yoki ustida (4.7,v-rasm) bo’lgan eguluvchan arkali uzluksiz to’sinlar, hamda tayanch ustida yarim arka – podpruglar (4.7,g-rasm) yoki fermalar (4.7,d-rasm) bilan kuchaytirilgan uzluksiz to’sinlardan tashkil topgan. Bu tizimlar yuqori tik bikirlikka ega va elementlardagi kuchlarning qiymatini boshqarish va tarqatish imkonini berib, po’lat iqtisodini ta’minlaydi.

4.7-rasm. Ko’p oraliqli qo’shma tizimlar sxemalari: 1 – to’sinli ferma;

2 – arkasimon ferma; 3 – ilgak; 4 – butun devorli uzluksiz to’sin;
5 – egiluvchan arka; 6 – tirgak; 7 – egiluvchan yarimarka (podpruga);
8 – sterjenli ferma


4.5. Vantli va osma qo’shma tizimlar

Vantli va osma qo’shma tizimlar elastik sim arqon yoki zanjirlar bilan kuchaytirilgan bir yoki ko’p oraliqli to’sin yoki fermalardan iborat bo’ladi (4.8-rasm).

Vantli tizimlarda to’g’ri chiziqli elastik sim arqonlar – vantlar – radial (shu’lasimon) (4.8,a-rasm), yarim doira (yelpig’ichga o’xshash) (4.8,-rasm), parallel (4.8,v-rasm) va bir yoki ikki tekislikda boshqa ko’rinishga ega bo’ladi. Osma tizimlar uchlari to’sinlar (4.8,g-rasm) yoki ankerli tayanchlarga (4.8,d-rasm) mahkamlangan erkin osilgan kabel yoki zanjirlarga ega. Тizimlarning bikirligini oshirish uchun ularning ilgaklari tik yoki qiya bo’lishi mumkin.

4.8-rasm. Vantli va osma ko’priklar sxemasi: 1 – pilon (ustun);

2 – kanatlar – vantlar; 3 – bikirlik to’sini; 4 – zanjir; 5 – ilgak;
6 – kabel; 7 – bikirlik fermasi; 8 – ankerli tayanch.

Vantli va osma tizimlar bir yoki ikki tik yoki qiya P ko’rinish (4.8-rasm), A ko’rinishdagi (4.8,b-rasm) pilonlar va po’lat yoki temirbetondan tayyorlangan boshqa rama yoki alohida turuvchi ustunlardan iborat bo’ladi.

Vantli va osma tizimlarning afzalligi: 1) elementlarning cho’zilgan zonasida yuqori mustahkamli po’latdan ratsional foydalanish; 2) juda katta oraliqlarni yopish imkoni borligi; 3) katta oraliqlarda konstruksiyaning tejamkorligi; 4) osma holatda yig’ish imkoni borligi; 5) yuqori me’morchilik sifati. Ularning asosiy kamchiligi tik va gorizontal bikirligining pastligida.