«Ўзбекистон темир йўллари» датк

Mustahkamlik va chidamlilikka hisoblashda asosiy ferma elementlaridagi kuchlanishlarni aniqlash. Mustahkamlikka hisoblash. Asosiy fermaning elementlari quyidagi formulalardan hisoblanadi:

• 
  markaziy cho’zilgan yoki siqilgan elementlar uchun
  
• 
  

; (5.42)

bosh tekisliklardan birida nomarkaziy siqilgan, siqilib egiladigan, nomarkaziy cho’zilgan va cho’zilib egiladigan elementlar uchun

. (5.43)

Bu formulalarda N – eng katta hisobiy bo’ylama kuch (N_I yoki N_II); A_n, W_n – kesimning yuzasi va qarshilik momenti; /M/ – egiluvchanlik 60 bo’lganda quyidagi formuladan hisoblanadigan keltirilgan eguvchi moment.

, (5.44)

bunda M – tekshiriladigan kesimga ta’sir qiluvchi moment;

N_e – Eyler kritik kuchi;
,  – QMQ bo’yicha aniqlanadigan, chegaralangan plastik deformatsiyalar taraqqiyotini hisobga oladigan koeffitsiyentlar;
m – ish sharoiti koeffitsiyenti.
Element egiluvchanligi   60 bo’lganda /M/=M qabul qilish ruxsat etiladi va kesim mustahkamligi quyidagi formula bo’yicha tekshiriladi:


. (5.45)

Yuqori mustahkamli boltlar bilan ferma tuguniga mahkamlangan elementlarni hisoblashda kesim yuzasi A_n boltlarning eng chetki qatori bo’yicha aniqlanadi, hisobiy kuch N esa 0,5Q_bhn_b ga kamaytiriladi. Bunda Q_bh – boltning bitta kontakti bo’yicha hisobiy ko’taruvchanlik xususiyati; n_b – tekshiriladigan elementning eng chetki qatoridagi boltlar soni.

Chidamlilikka hisoblash. Asosiy ferma elementlari cho’zilish va siqilishda chidamlilikka quyidagi formula bo’yicha hisoblanadi:


. (5.46)
Asosiy tekisliklarning birida cho’ziladigan yoki siqilib egiladigan elementlar uchun
, (5.47)

bunda N¹, /M¹/ – chidamlilikka hisoblashda bo’ylama kuch va keltirilgan eguvchi moment;   1,05; _ – (15.1) formula bo’yicha hisoblanadigan koeffitsiyent; m=0,9.

Egiluvchanligi   60 bo’lgan elementlar uchun keltirilgan eguvchi moment mustahkamlikka hisoblashda yuqorida keltirilgan formulalar bo’yicha M va N o’rniga M¹ va N¹,   60 bo’lganda esa /M¹/=M¹ qabul qilinib aniqlanadi.
Ferma elementlari egiluvchanligi quyidagi shartni qanoatlantirishi lozim:
ℓ_ef / i≤ , (5.48)

bunda ℓ_ef – ferma tekisligida va ferma tegisligidan elementning hisobiy uzunligi; i – kesimning inersiya radiusi, – chegaraviy egiluvchanlik.

Chidamlilikka hisoblashda asosiy fermaning elementlaridagi kuch faqat doimiy (η=1) va muvaqqat qo’zg’aluvchan tik (η=1) yuklar ta’siriga ko’ra quyidagi formulalardan aniqlanadi:

• 
  ta’sir chizig’ining ishorasi bir xil: