«Ўзбекистон темир йўллари» датк

P_con=_con A_spi, (2.24)
bu yerda R – oldindan uyg’otilgan kuchlanishlar teng ta’sir etuvchisi; e_op – yelka; y_sp– keltirilgan kesimning og’irlik markazidan taranglangan armaturadagi zo’riqishlarni teng ta’sir etuvchisigacha bo’lgan masofa (2.17-rasm); =E_s/E_b.

Nazorat qilinadigan kuchlanish _con2ning qiymati shunday belgilanishi kerakki, hisobiy kesimda _spga teng bo’lgan kuchlanish hosil bo’lsin.

2.4. Egiladigan temirbeton elementlarning kuchlanganlik holati bosqichlari
Egiladigan temirbeton elementlarning kuchlanish holati bosqichlari. Тemirbeton to’sin egilganda, uning kesimlaridagi eguvchi momentning qiymatiga qarab navbati bilan kuchlanish-deformatsiyalanish holatining uch bosqichi ro’y beradi.

I bosqichda yuk kam bo’ladi, beton va armaturadagi kuchlanish ham shunga yarasha bo’lib, beton asosan elastik chegarada deformatsiyalanadi. Kuchlanishlar epyurasi siqilish va cho’zilish zonalarida deyarli to’g’ri chiziqli bo’ladi (2.19-rasm,1). Yukning ortishi bilan beton va armaturadagi kuchlanish ortadi, betondagi elastiklik va noelastiklik deformatsiyalar rivojlanadi, kuchlanishlar epyurasi biroz egrilashadi, to’sinning neytral o’qi siqilish zonasi tomon siljiydi. Bu bosqich I deb belgilanadi. Mazkur bosqichda betonning cho’zilish zonasi ham darzdan holi bo’ladi, zo’riqishlar butun kesim bo’yicha qabul qilinadi. Kuchlanishlarni aniqlashda elastik qarshiliklar formulasidan foydalanish mumkin. Bosqichning oxirida to’sinning cho’zilgan tola qatlamida kuchlanish betonning cho’zilishidagi mustahkamlik chegarasi R_bt ga tenglashadi. Тemirbeton elementlarining yorilishga bardoshliligi shu bosqich bo’yicha hisoblanadi.

II bosqichda betonning cho’zilish zonasida yoriqlar paydo bo’ladi. Yorilgan kesimda betondagi kuchlanish nolga teng deb olinadi. Yoriq bilan neytral o’q orasidagi kichkina cho’zilish zonasi hisobga olinmaydi. Siqilish zonasida betondagi kuchlanish siqilishdagi mustahkamlik chegarasidan kam bo’lib, cho’ziluvchi armaturadagi kuchlanish avval _s ga, bosqich oxirida esa R_s ga tenglashadi. Bu bosqich konstruksiyalarni chegaraviy holatlarini ikkinchi guruhi bo’yicha hisoblashda asosiy bosqich sanaladi.

III bosqich elementning sinishi (buzilishi) oldidagi bosqichdir. Bunda betonning siqilish zonasidagi kuchlanishlar epyurasi plastik deformatsiyalar evaziga egrilashadi. Betonning siqilish zonasidagi kuchlanish R_s yoki _s ga tenglashadi, cho’zilish zonasidagi yoriqlar kattalashadi, to’sin bikirligi kamayadi, salqilik tez o’sib borib, to’sin sinadi.

III bosqichda to’sinning sinishi cho’ziluvchi armaturaning soni va mexanik xossalariga bog’liq. Agar to’sin o’z me’yorida armaturalangan bo’lsa, sinish cho’zilgan armatura tomonidan boshlanadi. Bunday yemirilish birinchi sxema bo’yicha yemirilish deyiladi. Armaturadagi kuchlanish oqish chegarasiga yetganda, armaturaning plastik deformatsiyasi va to’sinning salqiligi tez o’sib boradi, buning oqibatida betoning siqilish zonasida kuchlanish mustahkamlik chegarasiga yetadi va beton yemiriladi. Shunday qilib, temirbeton elementi sinishdan ilgari, unda «plastik sharnir» hosil bo’ladi, bu kesimda beton va armaturadagi kuchlanish chegaraviy qiymatga erishadi. Bunga asoslanib (A.F. Loleyt taklifiga ko’ra), yuk ko’tarish qobiliyati bo’yicha hisoblash formulalarini, statikaning muvozanat shartlaridan foydalanib chiqarsa bo’ladi.

2.19-rasm. Egiladigan elementlar normal kesimidagi kuchlanishlar epyurasi va ularning kuchlanish va deformatsiyalanish holatining bosqichlari
Egiluvchi elementlarda cho’ziluvchi armaturaning miqdori me’yoridan ko’p bo’lsa, yemirilish betonning siqilish zonasida boshlanadi, bunda cho’ziluvchi armaturadagi kuchlanish chegaraviy qiymatga yetib bormasligi mumkin. Bunday yemirilish ikkinchi sxema bo’yicha yemirilish deyiladi (2.19-rasm). Buzuvchi kuchlanishlar hamda chegaraviy holatlar usulining zamirida III bosqich yotadi. Ushbu bosqich konstruksiya elementlarni chegaraviy holatlarining I guruhi bo’yicha hisoblashda asosiy bosqich sanaladi.