Ўзбекистон сср фанлар академияси

Нечук май била бўлмасун улфатим
Ки, жон қасди айлар ғаму меҳнатим.


Назар айла бу коргаҳ вазъиға
Ки, ортар тамошосида ҳайратим.


Қуёш йўқки, бир зарра моҳиятин
Топа олмади саъй ила фикратим.


Не келмак аён бўлди, не кетмагим,
Не мабдаъ яқин бўлди, не ражъатим.


Не касби улум этти ҳал мушкилим,
Не тутти илиг тақвову тоатим.


Топай деб хабар ушбу мақсуддин,
Туташти басе қавм ила суҳбатим.


Не қилди бу дардим иложин ҳаким,
Не шайх айлади дафъ бу иллатим.


Не қилмоққа бир амрдин ҳосилим,
Не кечмакка бу фикрдин журъатим.


Менинг бошима бас қотиқ тушти иш,
Чу тоқ ўлди бу дард ила тоқатим.


Харобот аро кирдим ошуфтаҳол,
Май истарга илгимда синған сафол.
МАСНАВИЙ



Сано ҳаққаким, кошифи ҳол эрур,
Хирад мушкилотиға ҳалол эрур,

Алимеки, йўқтур бидоят анга,

Азимеки, йўқтур ниҳоят анга;

Ҳазар ичра бечоралар ёвари,

Сафар ичра оворалар раҳбари;

Не соликкаким, дашт этиб жилвагоҳ,

Таваккулни айлаб анга зоди роҳ;

Мусофирни йўлдин кеча гум қилиб,

Ёниға анинг қумни қоқум қилиб;

Аниким, қилиб ишқдин ёралиғ,

Насиб айлабон анга оворалиғ;

Бировга неча ғурбат изҳор этиб,

Чу бир ерда кўп турғузуб, хор этиб;

Биравниким айлаб бир эл ичра хор,

Анга чора айлаб ул элдин фирор;

Сафарни тамуғдин нишон айлабон,

Тамуғ ранжин андин аён айлабон;

Кўнгулсизга мушфиқ, кишисизга ёр,

Умиди йўқ эл андин уммидвор.

Анинг ҳамдидин сўнгра юз минг дуруд,

Бари фаррухойин ҳумоюнвуруд.

Наби равзасиға алайҳиссалом,

Ҳам олу ҳам асҳобиға бардавом

Адо бўлди чун ҳамду наъту сано,

Бу оворадин юз туман минг дуо.

Ангаким эрур фазл авжида меҳр,

Не меҳреки, бир зарра анга сипеҳр.

Сафо субҳининг меҳри фархундаси,

Фано шомининг шамъи рахшандаси.

Карам боргоҳида маснаднишин,

Адам хонақоҳида хилватгузин.

Тикиб хирқалар эгнига аҳли роз,

Анинг қоптани вусласидин тироз.

Тўни чарху анда ўзи бир жаҳон,

Жаҳонни қилиб бир тўн ичра ниҳон.

Ўтук ултанги тахта наълайн анга,

Бўлуб ҳар қадам ўрни кавнайн анга.

Фалакдин сипоҳи фано ошуруб,

Сипоҳийлиқ ичра ўзин ёшуруб.

Жамол ичра тонг боши ноҳиддек,

Камол ичра туш вақти хуршиддек.

Вафо анга пеша, сахо анга фан,

Вафову сахо кони Саййид Ҳасан.

Зиҳе равзадин хулқунг ортуқ басе,

Келиб боғи қадрингда тубо хасе.

Чу сенсен бугун олам аҳлида фард

Ки, ҳолин де олғай санга аҳли дард.

Мангаким, видодингға хурсандмен,

Жанобингға шогирду фарзандмен.

Ғаме етти чархи жафопешадин,

Ҳамул анжуми хориж андешадин.

Ки, бўлмоқ ватан ичра душвор эди,

Кўнгулга жало дафъи озор эди.

Сафар тушти оллимға беихтиёр,

Қазо амрида элга не ихтиёр?!

Билурмен сени ҳам сафардин қазо,

Агар қайтарурға қилиб иқтизо.

Қилиб авд, майли ватан айласанг,

Ичиб бода азми чаман айласанг.

Ўз илгингга жоми майи нобни

Олиб истасанг бир-бир аҳбобни.

Аларни чу май бирла шод айлагунг,

Мени доғи, албатта, ёд айлагунг.

Бу азмимни шоядки тафтиш этиб,

Фироқим замирингға ташвиш этиб,

Мени йўқлабон борча аҳбоб аро,

Тилаб топмайин хайли асҳоб аро,

Дегайсенким, ул зори овораваш

Ки, ҳижрон майидин бўлуб журъакаш,

Не қилди экин чархи нобахтиёр

Ки, саргашталик айлади ихтиёр?

Хаёлиға ҳодис не бўлди экин?

Бу азмиға боис не бўлди экин?

Чу ҳолимдин аҳбоб огоҳ эмас,

Дегайлар ҳадисеки, дилхоҳ эмас,

Аён бўлғай оллингда ҳангомае,

Битимак манга фарз эди номае,

Санга ҳолатимни аён айламак,

Бу азмим вужуҳин баён айламак.

Манга неча навъ ўлди бечоралиғ

Ки, оллимға тушти бу оворалиғ.

Бир улким, чу сўздиндур инсон шариф

Чу ҳайвонға сўз йўқтур улдур касиф,

Кўнгул дуржи ичра гуҳар сўздурур,

Башар гулшанида самар сўздурур.

Эрур сўз фалак жисмининг жони ҳам,

Бу зулумотнинг оби ҳайвони ҳам,

Агар жон эмас, бас недурким,

Масиҳ ўлук тиргузур, деб каломи фасиҳ?

Агар оби ҳайвон эмас бас нечук,

Топар жон зулолидин анинг ўлуг.

Не бўлғай анинг васфида эл сўзи

Ки, ҳарнеки дерлар эрур чун ўзи.

Бу сўз к-офаринишдин ашрафдурур,

Анинг дағи мавзуни алтафдурур,

Жавоҳир неча хўбу дилкашдурур,

Вале назм силки аро хушдурур.

Сўз ичраки, ёлғон эрур нописанд,

Чу назм эттилар, қилди доно писанд.