zbekiston respublikasioliy va rta maxsus ta'lim vazirligi

56-rasm. To’pni yiqilib (uchish bosqichisiz) ilish
57-rasm. Tpni yiqilib (uchish bosqichi bilan) ilish
69

---

Dastlabki  bosqichda  darvozabon  uchib  kelayotgan  tomonga  tezda bitta 
yo  ikkita juftlama  yoki  chalishtirma  qadam  tashlaydi.  Bunday  paytda 
qaysi 
harakatlanish 
usulini 
tanlash 
va 
undan 
foydalanish 
darvozabonning  hosil  qilgan  shaxsiy  ko’nikma-lariga  bog’liq. 
Depsinishga tayyorlanish  gavdani  oldinga  engashtirib,  og’irlik  markazi 
o’qini tayanch sathidan chetga chiqarishdan boshlanadi. To’p kelayotgan 
tomonga  yaqin  oyoqda  depsiniladi.  Qo’llar  to’p  tomonga  keskin 
uzatiladi.  Ulaming  harakati  va  ikkinchi  oyoqning  silkib  bukilishi 
depsinish  kuchi  oshishiga  yordam  beradi.  Depsinish  burchagining 
qanday bo’lishi to’pning uchish balandligiga bog’liq. Baland kelayotgan 
to’plami  ilib  olishda  yuqorilab  yon  tomonga,  o’rtacha  balandlikda 
kelayotganlarini ilishda esa yon tomonga depsinib chiqiladi.
Dumalab kelayotgan va past uchib kelayotgan to’plami  ilib olishda 
gavda  ko’proq  engashadi,  depsinuvchi  oyoq  yana  ham  chuqurroq 
bukiladi,  darvozabonning  uchish  traektoriyasi  past,  yer  bilan  parallel 
bo’ladi.  To’p  darvozabonning  uchish  bosqichida  ilib  olinadi.  To’p 
qlga kiritilganidan keyin g’ujanak bo’linadi,  bu old-orqa o’qi  atrofida 
olg’a  tomon  aylanishga  olib  keladi.  Tortish  kuchi  ta’sirida  quyidagi 
tartibda  yerga  tushiladi:  oldin  bilak,  keyin  elka,  gavda va  tosning  yon 
qismlari, oyoqlar.