Ўзбекистон республикасиолий ва ўрта махсус таълим вазирлиги бухоро давлат университети

 
4-илова 
Педагогик «ФСМО формуласи» - фикр, сабаб, мисол, 
оқибат 
Биринчи “фикр” сўзига тегишли қуйидаги гапдан 
бошланиши керак: 
«Мен ҳисоблайманки, …».
Иккинчи “сабаб” сўзига тегишли қўйидаги гапдан 
бошланиши керак: 
«Чунки …».
Учинчи “мисол, намуна” сўзига тегишли қўйидаги гапдан 
бошланиши керак: 
«Мен буни мисол орқали исботлаб биламан …».
Охирги, тўртинчи “оқибат” сўзига тегишли қўйидаги гапдан 
бошланиши керак : 
«Бундан келиб чиққан ҳолда, мен шундай хулоса 
қиламан…».
Намуна: 
“Маснавий”дан
“Филнинг шаклу – шамойили” 
ҳикояти.
 
Мен ҳисоблайманки “
Филнинг шаклу – шамойили” 
ҳикоятида билишнинг бирёқлама тузилганлиги тасвирланган 
бўлиб, ҳар бир киши ўз эътиқоди доирасида тасаввурини 

---

94 
изоҳламоқда. Инсон эътиқоди нафақат турли ҳаракатларни ўзида 
акс эттирган билимлар, балки ўша билимларга берган баҳоси, 
унга бўлган муносабатига боғлиқ бўлганлиги учун, бу изоҳлар 
тафовутларни келтириб чиқаряпти.
Чунки, билимсизлик инсонни жаҳолатга етаклайди. Жаҳолат 
мутаассиб оқимларнинг ғаразли ниятларини амалга оширишга 
замин яратадиган омиллардандир.
1
Мен буни мисол орқали 
исботлаб бермоқчиман. 
“Маснавий”да келтирилган
“Бир хунук овозли муаззин” 
ҳикоятда Румий ёшларнинг тақдирига дахлдор бўлган соғлом 
эътиқод, юксак дунёқараш ва соф иймон асосларини 
шакллантириш жараёнида йўл қўйилган биргина хато ёшларнинг 
мустақил фикрловчи, олижаноб шахс бўлиб етишишларига тўсиқ 
бўлиши мумкинлигини таъкидлайди ва иймонини бут 
сақламаган кимсаларга: “Сизнинг ишончингиз ҳам шундай 
ўткинчи, ёлғон. Ўша азон каби йўлдан қайтарувчидир”, – дейди.
Бундан келиб чиққан ҳолда, мен шундай хулоса қиламан 
билимли кишида иймон, эътиқод мустаҳкам бўлади ҳар бир 
воқеа-ҳодисани олдиндан ташхислай олади. Ён-атрофида 
бўлаётган ҳодисаларга бефарқ қарамайди.