Ўзбекистон Республикаси ва Ўрта махсус таълим вазирлиги

«Биргалиқда излаш» мунозараси 
Ўқитувчи мавзунинг мазмуни бўйича 4-5 савол тайѐрлайди ва бу 
саволлар бўйича талабаларнинг мулоҳазаларини эшитиш хоҳиши борлигини 
айтади. Ўқитувчи саволларни ѐзув тахтасида ѐзади. Ҳар бир талаба уни 
дафтарига ѐзиб олади (бу иш атайлаб қилинади, жараѐн секинлашиб, 
талабага жавоб устида ўйлашга имкон туғилади). Талабаларга 2 дақиқа жавоб 
устида ўйлашга муддат берилади. Кейин талабалар жавоб беришади, яъни 
муҳокама бошланади. Муҳокама жараѐнида ўқитувчи бир нечта ишларни 
бажаради: «Жойлар харитаси»ни тузади - ҳар бир талабанинг жавобини 
унинг номи остига қисқача ѐзиб қўяди. Мунозара давомида талабаларнинг 
фикрларини кузатиш, ким қатнашганлиги ва ким иштирок этмаганлигини 
белгилаш, ҳамда талабалар жавобларига ҳурмат билдириш катта аҳамиятга 
эга. 
Ушбу 
стратегия 
талабалар 
орасида 
фикр 
алмашишни 
ҳам 
рағбатлантиради. Агар иштирокчилардан бири А жавобини берса, иккинчиси 
Б жавобини берса, ўқитувчи учинчи кишидан улардан қайси бирига 
кушилишини ва нима учунлигини сўраши мумкин. Ёки Б талаба ўз жавобини 
А талабага қаратишини сўраши мумкин: уларнинг келишмовчиликлари 
нимада ва нима билан боғлиқ? Талабалардан ўз жавобларини тушунтиришни 

---

ѐки исботлашни сўрайди. Агар талаба бирор нарсани айтса, у дарҳол равшан 
ѐки ҳақиқатга тўғри эканлиги аниқ бўлса, ундан нима кўзда тутилганлигини 
тушунтиришни сўрайди. Саволларга ўзи жавоб бермайди ва бир жавобни 
иккинчи жавобдан устун қўйишини айтмайди. Ўқитувчи саволларга 
«авторитар» талкин бериш иштиѐқидан ўзини тийиши керак. Бу ерда 
талабаларнинг эркин, пухта ўйланган фикрларни олиш мақсади кутилади. 
Ўз далилларини вақти-вақти билан кўриб чиқади. Мунозара тугагач, 
мунозарачилар ѐзган шарҳларини овоз чиқариб ўқиб берадилар.Ўқитувчи 
ким яна қўшимча қилишни хоҳлайди, деб сўрайди. Талабаларнинг 
мунозара жараѐнида берган саволларини диққат билан тинглайди, улар 
орасида яхшилари бўлиши мумкин. Талаба берган савол мунозарани тўғри 
йўлга бошлаганини ўқитувчи ҳис этса, уни ѐзиб олади ва керакли пайтда 
умумий мунозарани ундан бошлайди. Биринчи савол муҳокама қилингандан 
сўнг, қолган саволлар шу усул билан муҳокама қилинади.