Ўзбекистон республикаси қурилиш вазирлиги тошкент архитектура-қурилиш институти

 
Сувни филтрлаш ва зарарсизлантириш 
Тозаланаётган сувни филтровчи материал қатлами орқали ўтиш 
жараёни филтрлаш дейилади. Филтрлаш сувни тиниқлаштириш учун яъни
сувдаги сузиб юрувчи заррачаларни ушлаб қолиш учун амалга оширилади. 
Филтрловчи материал майда заррачали ғоваксимон муҳитдан иборат бўлиши 
керак. Асосий филтрловчи материал сифатида одатда қум (квартсли) 
ишлатилади. Қум маълум даражада ғовак бўлиб, етарли механик ҳамда 
кимёвий мустаҳкамликка эга эканлиги, унинг сувнинг эритувчанлигига қарши 
туришига имкон беради. 

---

109 
Филтрлаш даражаси сувдаги сузиб юрувчи заррачаларнинг ўлчамига, 
филтрловчи материал заррачаларининг йириклигига ва филтрловчи 
иншоотнинг турига боғлиқдир. 
Филтр деб филтрловчи материал билан тўлдирилган ҳамда 
тозаланадиган сувни узатувчи, филтрланган сувни йиғувчи ва филтрловчи 
материални ювиш учун мўлжаланган қурулмалар билан таъминланган 
ҳавзага айтилади. 
Филтрнинг остки қисмида дренаж қурилмаси ўрнатилади. Дренажнинг 
устида эса тутиб турувчи материал – шағал ёки майда тош ётқилади. Майда
шағал дренажнинг устига, йириклиги юқорига қараб камайиб борувчи 
тартибда ётқизилади. Ушлаб турувчи материал устига эса филтрловчи 
материал, яъни қум заррачалари пастдан юқорига қараб майинлашиб борувчи 
тартибда ётказилади. Филтрлаш жараёнида филтр сув билан тўлдирилган 
ҳолатда ишлайди. Филтрлаш унумдорлиги филтрлаш тезлиги бўйича 
белгиланади. 
Филтрлаш тезлиги деганда филтр орқали вақт бирлигида сизиб ўтган сув 
устуни баландлиги тушунилади (м/соат). 
 
Филтрлар ва уларнинг турлари 
 
Филтрлар қуйидаги турларга бўлинади: 
1.
Махсус реагентлардан фойдаланган ҳолда сувни филтрлаш, яъни 
филтрловчи қатлам устида лойқа пардасини ҳосил қилиб унинг ёрдамида 
сувни филтрлаш - тезкор филтрлар. Филтрлаш тезлиги 6 - 12 м/соат. 
2.
Филтрлаш жараёнида коагуляцияланмаган сувда сузиб юрувчи 
заррачаларнинг филтрловчи қатлам юзасида ҳосил қилган пардаси ёрдамида 
сувни филтрлаш - секин филтрлар. Бунда филтрлаш кимёвий реагентларсиз 
амалга оширилади, яъни сувни реагентсиз тиниқлаштирилади. Филтрлаш 
тезлиги 0.1-0.3 м/соат.