Ўзбекистон республикаси қурилиш вазирлиги самарқанд давлат архитектура-қурилиш институти

 
 
 
 
 
 
 
 
 

---

 
 
 
 
 
ТАБИИЙ ВА АНТРОПОГЕН ЛАНДШАФТЛАР 
1 - Табиий ландшафтлар:
а –Чимён Тоғлари, Ўзбекистон; б – Болтиқ денгизи, Олмония; в –Миср чўллари, 
г – Россия ўрмонлари, д – Тинч окени қирғоғи, Калифорния; е – Альп тоглари, 
Швейцария 

---

 
 
2 - Антропоген ландшафтлари: 
1– қ/хўжалик ландшафти, Англия, 2 – шаҳар ландшафти, Мельбурн; 3 - 
қ/хўжалик ландшафти, Индонезия; 4 – шаҳар ландшафти, Венеция; 5 – қишлоқ
ландшафти, Олмония; 6 – техноген ландшафти, Австрия 
Шунингдек, ернинг биоген ландшафларнинг миқдорий қисқариши 
инсониятнинг бундан кейинги яшашини таъминлашдаги уларнинг ролинининг 
жиддий даражада қисқаришга олиб келади. Бироқ табиий мухитларни сақлаб 
қолишда ва антропоген таъсирларни бошидан кечирувчи ландшафтларни 
ўзгаришида фават сақланиб қолган табиат «намуналари»ни ўрганибгина 
қолмай, балки ўзгартурувчи ландшафларда экологик мувозанат қонунларини 
ўзлаштириб олиш керак. Бу яшаш қобилиятига эга ва барқарор ландшафтларни 
– инсоннинг келажакда яшаш учун захира имкониятини шакллантиришнинг 
ягона йўли бўлиб ҳисобланади. 
Бир қатор сабабларга кўра XIX аср ўрталари ижтимоий тараққиётнинг 
тарихдаги ўзига хос даври хисобланади.
1.
Бу даврда Европадан хукмдор синф эришган инқилоб якунланиб, 
саноат ва савдо тараққиётининг янги даври кириб келди.
2.
Европа капитализмининг ривожланиш жараёни Осиё ва 
Африкадаги колонияларнинг эгалланиши билан параллел ўсиб борди.
3.
Ғарб дунёсининг улкан давлати - АҚШ ўзининг мустақиллигини 
мустахкам сақлаб, иқтисодий имкониятларини кучайтира борди.
4.
АҚШда ўсиб бораётган, айниқса саноат тараққиёти атроф-муҳит ва 
табиатга тезкор суръатлар билан салбий таъсир кўрсата бошлади. 
5.
Қирқилган ўрмонлар, ер ости қазилма бойликларини аёвсиз 

---

эгаллаш, қирилиб бораётган бизонлар подаси, саноат чиқиндилари билан 
заҳарланаётган дарёлар, кўллар - даврнинг дахшатли воқеаларига айлана бориб, 
инсониятдан ақл-заковатни ишлатишни талаб қилди.
6.
Илк бор кун тартибига инсон билан уни ўраб турган атроф-мухит, 
ландшафт ва табиат муносабатларини бошқариш ва йўлга солиш масалалари 
қўйилди.
Шу тариқа XIX аср ландшафт архитектурасининг шаклланишида ўзига 
хос давр бошланди. 
Ландшафт архитектурасининг тараққиётида асосий бурилиш энг аввало