Ўзбекистон республикаси ташқи ишлар вазирлиги

Ҳисоблаш усуллари бўйича: 
-
Номинал – бож тарифида кўрсатилган тариф ставкалари. 
-
Самарали – маҳсулотларнинг импорт қисмларига қўйилган божлар 
даражасини ҳисобга оладиган тайёр маҳсулотларга ўрнатилган 
божларнинг реал даражаси.
3. Бож ҳимоясининг самарали даражаси. Тариф эскалацияси. 
Божлар, ҳар бир мамлакатнинг қонунларига биноан аниқланадиган ва 
статистика орқали белгиланган маҳсулотнинг экспорт ёки импорт нархидан 
фарқ қиладиган, маҳсулотнинг божхона қийматига ўрнатилади.

---

114 
Маҳсулотнинг божхона қиймати
– очиқ бозорда мустақил сотувчи ва 
сотиб олувчи ўртасида шаклланадиган маҳсулотнинг нархи. Ушбу нарх 
бўйича маҳсулотни импорт қилувчи мамлакатда божхона декларациясини 
тақдим қилиш пайтида сотиш мумкин.
Тарифнинг самарали даражаси
– ҳом ашё маҳсулотлари импортига 
ўрнатилган божларни хисобга оладиган, тайёр импорт маҳсулотлардан 
божни ундиришнинг реал даражаси. 
Тe = (Тn – А*Тim) / (1-А). 
Тe
– божхона ҳимоясининг самарали даражаси.
 
Тn
– тайёр маҳсулотга ўрнатилган тарифнинг номинал ставкаси.
 
Тim 
– импорт қисмларга ўрнатилган тарифнинг номинал ставкаси. 
А 
– тайёр маҳсулот қийматидаги импорт қисмлар қийматининг улуши. 
Формуладан қуйидагилар келиб чиқади: 

Агар А = 0, Тe = Тn. 

Агар Тn = Тim, Те = Тn. 

Агар Тn > Тim, Те > Тn. 

Агар А↑, Те↑. 

Агар Тим↑, Те↓. 

Тn > 0, Те < 0 ёки Те > 0, Тim > Тn бўлса. 
 
Ҳимоя қилувчи тарифнинг реал даражаси –
бутун тариф тизими 
фаолият юритиши натижасида соҳада яратилган маҳсулот бир бирлигини 
қўшимча қийматининг ўсиши даражаси (фоизда).