Ўзбекистон республикаси ташқи ишлар вазирлиги

32- расм 
Давлатнинг ташқи савдони тартибга солувчи воситалари 
 
Давлатнинг ташқи 
савдони тартибга солувчи 
воситалари 
Тариф усуллари 
Нотариф усуллари 
Миқдорий усуллар 
Молиявий усуллар 
Яширин усуллар 

---

109 
Давлатнинг ташқи савдо соҳасидаги асосий масалалари: экспорт 
қилувчиларга маҳсулотни кўпроқ миқдорда олиб чиқишга ёрдам бериш ва 
импортни чеклашдир. Шунинг учун, давлат бошқаруви усулларининг бир 
қисми ички бозорни чет эл рақобатидан ҳимоя қилишга йўналтирилган ва 
импортга тегишли. Усулларни бошқа қисмининг мақсади экспортни 
рағбатлантиришдир.
Савдо сиёсатининг хусусиятлари. 
Дунёнинг турли мамлакатлари ўз савдо сиёсатини амалга ошириш учун 
турли ҳил воситалардан фойдаланишади.
Бож ҳимоясининг ўртача даражаси – маҳсулотлар импортининг 
қийматли миқдори бўйича ўлчанган импорт божининг ўртача даражаси 
ҳисобланади.
Нотариф чекловларнинг ўртача даражаси – ушбу чекловларга 
тушадиган экспорт ёки импортнинг қийматли улуши ҳисобланади.
Ушбу чекловларнинг интенсивлик даражаси ҳам ҳисобга олинади. 
Юқори интенсив миқдорий чекловлар сифатида маҳсулотларнинг экспорти 
ёки импортига ўрнатилган чекловлар, миқдорий квоталар, экспорт ёки 
импортни лицензиялаш ҳисобланади. Паст интенсив миқдорий чекловларга 
автоматик лицензиялаш ҳамда мойил квоталар киради.
Савдо сиёсати воситаларининг ҳарактери 
Ўртача 
ўлчанган тариф 
(фоизда) 
Ман қилувчи 
> 40-100 
Чекловчи 
> 25 
Ўртача 
10-15 
Очиқ 
< 10 
Миқдорий 
чекловлар 
(улар 
ўрнатилган 
савдонинг 
улуши 
(фоизда)) 
> 40 
> 25 
> 10 
0-10 
10-15 
0-25 
0-10 

---

110 
Давлатнинг савдо сиёсати протектсионистик, ўртача ва очиқ бўлади. 
Давлатни савдо режимининг ҳарактери кўпинча умумий кўрсаткич орқали 
аниқланади. Ушбу кўрсаткич бож тарифининг ўртача даражасини ва 
миқдорий чекловларнинг интенсивлигини ҳисобга олади. Бож тарифининг 
ўртача даражаси 10%дан пастроқ бўлса ва миқдорий чекловлар импортни 
25%дан кам улушига ўрнатилган бўлса, мамлакатнинг савдо режими 
нисбатан очиқ бўлади.