Ўзбекистон республикаси ташқи ишлар вазирлиги

52- расм 
Тайёр маҳсулот таркибида махаллий компонентлар бўлиши 
талабининг иқтисодий самаралари 
Манба: 
Киреев А. П. Международная экономика. В 2-х ч. - Ч.I. Международная 
микроэкономика: движение товаров и факторов производства. Учебное пособие для 
вузов. - М.: Междунар. отношения, 2002. – с. 245. 

---

161 
Агар махаллий ишлаб чиқарувчилар томонидан ишлаб чиқилган 
маҳсулот миқдорини чет элдан таклиф қилинаётган маҳсулот миқдорига 
қўшсак, ушбу мамлакат бозорига маҳсулотнинг умумий таклифи чизиғи S
2 
вужудга келади. Ички талаб ички таклифга А мувозанат нуқтасида тенг 
бўлади, ушбу нуқтада Q
6
маҳсулот бирлиги P
1
= 9 нарх бўйича сотилади, 
бунда Q
1
маҳсулот миқдори махаллий компаниялар томонидан сотилади, Q
5 
эса чет эл фирмалари томонидан сотилади. 
Ҳукумат миллий ишлаб чиқарувчиларни ҳимоя қилишни қарор қилади 
ва тайёр маҳсулот таркибида махаллий компонентлар бўлиши хақидаги 
талабни киритади. Ушбу чекловга тушиб қолмаслик учун, чет эл 
компаниялари ўз ишлаб чиқаришини ушбу мамлакатга кўчиради, ва бу 
уларнинг ҳаражатларини оширади. Ҳаражатлар ошиши натижасида 
маҳсулотнинг нархи кўтарилади ва чет элдан бўлган таклифнинг S
1 
чизиғи S
3 
даражасигача кўтарилади. Бу, ўз навбатда S
2 
умумий таклиф чизиғини S
4
даражасигача силжишига олиб келади, ва бозор B нуқтада мувозанатга 
келади. Ушбу нуқтада нарх P
2
= 15 гача ошади, маҳсулотнинг сотилиши 
ҳажми эса Q
4
гача камаяди. Ушбу миқдордан Q
2
маҳсулот миқдори миллий 
компаниялар томонидан ишлаб чиқарилади, Q
3
миқдори эса — ушбу 
мамлакатда жойлашган чет эл компаниялари томонидан ишлаб чиқарилади.