Ўзбекистон республикаси ташқи ишлар вазирлиги

Бутун мамлакатлар: 
Бразилия:
- импорт қилувчи мамлакатда истеъмолчиларнинг соф ютуғи (a+b+c) 
юзани ташкил қилгани учун, импорт билан рақобатлашувчи соҳалардаги 
ишлаб чиқарувчиларнинг соф ютказишлари эса 
а
юзани ташкил қилгани 
учун, бутун мамлакат учун умумий самара (a+b+c) - а = (b+c) юзага тенг 
бўлади.
Аргентина: 
- экспорт қилувчи мамлакатда ишлаб чиқарувчиларнинг ютуғи (g+h+i) 
юзасини ташкил қилгани учун, истеъмолчилар эса (g+h) юзани ютказгани 
учун, бутун мамлакат фаровонлигига соф самара (g+h+i) - (g+h) = 
i
юзага 
тенг бўлади. 
Ютуқни мамлакатлар ўртасида тақсимланиши ушбу мамлакатлардаги 
нархларнинг ўзгариш даражасига боғлиқ бўлади.
Шундай қилиб, халқаро савдо ўзаро фойдали бўлганига қарамай, ундан 
олинадиган ютуқ мамлакатлар ўртасида тенг тақсимланмайди. Нархлари 
кўпроқ даражага ўзгарган мамлакат ташқи савдодан кўпроқ ютади. Бошқа 
сўзлар билан айтганда, импортга бўлган талабнинг ёки экспорт таклифининг 
эластиклиги қанчалик паст бўлса, ташқи савдодан олинадиган ютуқ 
шунчалик баланд бўлади.
2. Хекшер-Олин теоремасига биноан ташқи савдони даромадлар 
тақсимланишига таъсири. 
Халқаро савдо жамиятни ундан ютадиган ва ютқазадиган гуруҳларга 
бўлади. Хекшер-Олин назарияси турли ишлаб чиқариш омиллар эгалари 

---

75 
учун ташқи савдо ривожланишининг оқибатларига бахо беришга имконият 
яратади. 
Мисол:
Икки мамлакат (Аргентина ва Бразилия) икки маҳсулот ишлаб 
чиқаришади (шакар ва буғдой). Фараз қиламиз, ушбу маҳсулотларни ишлаб 
чиқариш учун иккита ишлаб чиқариш омиллари ишлатилади — ер ва меҳнат. 
(L/T)ш < (L/T)б – буғдой ишлаб чиқаришда кўпроқ ер ресурсларини 
талаб қиладиган маҳсулот; шакар – ишлаб чиқаришда кўпроқ меҳнат 
ресурсларини талаб қиладиган маҳсулот. 
(L/T)
A
< (L/T)
B
– Аргентина – нисбатан ерга бой мамлакат; Бразилия –
нисбатан меҳнатга бой мамлакат. 
Хекшер-Олин назариясига биноан, Аргентина учун буғдой ишлаб 
чиқаришга ихтисослашиш ва уни экспорт қилиш фойдали бўлади, Бразилия 
эса шакарни экспорт қилади.