Ўзбекистон республикаси ташқи ишлар вазирлиги

а
TC
– 1 м матони ишлаб чиқариш учун сарфланадиган ер гектари сони. 
a
LC
– 1 м матони ишлаб чиқариш учун сарфланадиган меҳнат соати сони. 
а
TF
– 1 кг озиқ-овқатни ишлаб чиқариш учун сарфланадиган ер гектари 
сони. 
а
LF
– 1 кг озиқ-овқатни ишлаб чиқариш учун сарфланадиган меҳнат соати 
сони. 
L
– иқтисодиѐтдаги меҳнатнинг умумий таклифи. 
T 
–иқтисодиѐтдаги ернинг умумий таклифи. 
Матони ишлаб чиқаришда озиқ-овқатни ишлаб чиқаришга нисбатан 
кўпрок меҳнат ва камрок ер ресурслари сарфланади. Шундай қилиб, 
a
LC
/а
ТC
 > а
LF
/а
TF
 
ѐки a
LC
/а
LF
 > а
TC
/а
TF
 
Омилни нисбатан кўпроқ ишлатиши 
– маълум бир маҳсулотни ишлаб 
чиқаришдаги омилларнинг нисбий ҳаражатлари кўрсаткичи.
Маҳсулотни ишлаб чиқаришдаги омилларнинг умумий ҳаражатлари 
уларнинг иқтисодиѐтдаги таклифидан кўпроқ бўлиши мумкин эмас.
a
LC
*Q
C
 + а
LF
*Q
F
 ≤ L 

---

52 
а
ТC
*Q
C
 + а
TF
*Q
F
 ≤ Т 
Меҳнат ва ернинг чекланган таклифлари ўз навбатда ишлаб чиқариш 
имкониятларининг чегараларини белгилайди (1.14-расм). 
Расм 1.14. Ишлаб чиқариш имкониятлари чегараси 
Ресурслардаги ўзгариш хўжаликнинг у ѐки бу маҳсулотларни ишлаб 
чиқариш имкониятларига турлича таъсир эта олади. Масалан, ер таклифининг 
ўсиши иқтисодиѐтнинг озиқ-овқат ишлаб чиқаришдаги имкониятларини мато 
ишлаб чиқариш имкониятларига нисбатан кўпроқ даражада оширади. Меҳнат 
таклифининг ўсиши эса озиқ-овқат ишлаб чиқаришга нисбатан мато ишлаб 
имкониятларини кўпроқ кенгайтиради. 
Ер таклифининг ўсиши озиқ-овқат ишлаб чиқаришни нопропорционал 
кўпайтиради, худда шундай меҳнат таклифининг ўсиши мато ишлаб 
чиқаришни кўпайтиради. Бошқа сўзлар билан айтганда, ер билан кўпроқ 
таъминланган иқтисодиѐт меҳнат ресурслари билан кўпроқ таъминланган 
иқтисодиѐтга нисбатан озиқ-овқатни самаралироқ ишлаб чиқаради. 
Демак, иқтисодиѐт мамлакатда таклифи кўпроқ бўлган омиллар интенсив 
ишлатиладиган маҳсулотларни ишлаб чиқарса нисбатан самаралироқ бўлади.
Мамлакатнинг ишлаб чиқариш омили билан нисбатан юқори 
таъминланганлиги 
– мамлакатларнинг ишлаб чиқариш омиллари билан 
нисбатан таъминланганлигининг кўрсатикичи бўлиб, ушбу кўрсаткич икки усул