Ўзбекистон Республикаси Соғлиқни сақлаш вазирлиги Тошкент врачлар малакасини ошириш институги

актиномикози бирлам­
чи ва иккиламчи
бўлиш и м ум кин. Б ирлам чи а к ти н о м и к о зн и н г 
ри вож ланиш ид а кўпинча оғи з ш и л л и қ қ о б и қ қаватидаги 
ўткир
жароҳатлар, ўткир воситалар: 
б а л и қ суяги , ти ш л а р н и ўткир 
қирраси сабабчи бўлади. С урункали ял л и ғл ан и ш л ар , албатта 
жароҳат оқибатида ю зага келган ва ак ти н о м и к о з р и вож лан и -

---

Оғиз бўшлиш шиллиқ қавати ва лабнинг ўзига хос юқумли ха.мда паразитар кас&ииклари
75
ши хавф ини сақпайди. И ккилам чи актином икозда оғиз бўш лиғи 
ш и л л и қ қ о б и қ қаватига яқи н ж ойлаш ган тўқим алардан: ш и л ­
л и к қ о б и қ қавати ости, тери ости ҳуж айраси, суяк усти пар- 
д аси , ю з-ж ағ суякларидан ш и л л и қ қ о б и қ қаватга ўтиб уни ж а- 
роҳатлайди; кўпинча пастки лаб, лунж , тил ости соҳаси, т и л ­
ни пастки ва ён ю заси ак ти н о м и к о з б илан ж ароҳатланади.
О ғиз бўш лиғи ш и л л и қ қоб и ғи қавати н и бирлам чи а к ти н о ­
м и коз ида тан а ҳарорати кўтарилм айди, сези ларси з о ғр и қ бел­
гилари с е к и н л и к б илан юза ж ой л аш ган ял л и гл ан и ш и н ф и л - 
ти ратлари н и пайдо бўлиш и б и л ан бош ланади. Ж араён пастки 
л аб ёк и л у н ж д а ж о й л а ш га н д а , и н ф и л т и р а т а н и қ ч ега р а л и , 
к ў п и н ч а а й л ан а кў р и н и ш д а, ш и л л и қ қ о б и қ ости д а ж о й л а ш ­
ган тўқи м ага б и ри кад и . Ж араён тил ости соҳасида, ти л н и н г 
пастки ва ён ю засида кузатилса, и н ф и л тр ат ю за ж ой л аш ган
ва тарқал ган бўлади. Ж ароҳат атроф идаги шиллик, қ о б и қ қават 
қизил ёки т ў қ қи зи л рангда бўлади. А йрим ҳолатларда ж аро- 
ҳат соҳаси бўш аш ган, ш и л л и қ қавати қуруқ ял ти р о қ тусли ранг 
б ерад и, к ей и н ч ал и к и н ф и л ти р а т ю м ш аб боради ва чегараси 
ки ч раяди , ш и л л и қ қ о б и қ қават янада тургун рангда туслана- 
ди. К асал л и к н и н г бу д аврида нисбатан о ғр и қ сезилади. Ж аро- 
ҳат ўчоғи л аб ва лунж да ж ойлаш ганда й и р и н гл ан и ш кузати­
лади. Ў чоқ кесилганда б ў ш л и қ \о с и л бўлиб, д аво курси ўтка- 
зилса б арча ял л и глан и ш ж араён лари ўтиб кетади.
Ж араён тил остида, т и л н и н г пастки ва ён том он ю засида 
ж о й л а ш с а ш и л л и қ қ о б и қ қ а в а т қ у р и й д и , ал о ҳ и д а к и ч к и н а
оқм а йўллари ҳосил бўлади, улар юзага кўтарилиб сероз ёки 
йи р и н гл и -сер о з сую кдик (таркибида м айда қатти қ ҳосилалар 
бўлади) аж рала б ош лайди. Б ундай ж араён лар сек и н ва ж о н - 
си з кечиш и билан аж ралиб туради. Ш и л л и қ қ о б и қ қаватнинг 
ак ти н о м и к о зл и бундай ж ароҳатланиш и ж араёни тарқалм ай д и - 
ган хусусияти б илан ф аркданади.
О ғиз ш и л л и қ қ о б и қ қа ватин и а кти м и ко з билан иккилам чи 
ж ароҳатл ан и ш ида ўзига хос ж ар аён , яън и чуқур ётган тўқи - 
малардан ш и л л и қ қ о б и қ қават том он ж ароҳатланиш и кузати­
лади. Ш и л л и қ қ о б и қ қаватдаги ял л и глан и ш ўткир кечади, қа- 
ч он ки ш и л л и қ қ о б и қ қават остидаги тўқим алар билан б и ри - 
киш ж араёни юз б ериш ида инф илтират оқм алари жуда тез чан- 
д и кд ан ад и (тери ш аклида эса ч ан д и қл ан и ш сек и н кечадиган 
ж араён эди). Бунда ш иллик, қ о б и қ қават атроф и қ и см ан е м и ­
рилади. Ж араён те з-те з йўналиш бўйича янги ш и л л и қ қ о б и қ 
қават соҳаларига тарқалади, тўқим алар айрим ҳолатларда то - 
гай зичлигигача қаттикдаш ади.
О ғиз бўш лиғи ш и л л и қ қ о б и қ қаватидаги актином икозли жа- 
роҳат лун ж д а, т и л н и н г ён то м о н ю засида ж ой л аш са қ а тт и қ
ш анкр ва си л ли волчанкадан