Ўзбекистон Республикаси Соғлиқни сақлаш вазирлиги Тошкент врачлар малакасини ошириш институги

шил-
лиқ қават кандидози, т ери кандидозиу висцерал (т изим ли)
кандидоз.
Шиллиқ қават кандидози
кандидозли стом атит, м илк к а н ­
д идози, тил кандидози, оғи з бурчаги кандидози ва бош қаларга 
аж рати л ади .
Кандидозли стоматит
(бош қача номи S o o r-м олочница, ёлғ- 
он м ем бранали кандидоз) - оғи з ш и л л и қ қ о б и қ қаватида кўп 
учрайди. К асал ли к кўпинча кўкрак ёш идаги болаларда кузати­
л а д и , л е к и н қандли д и а б е т, қон к асал л и ги , ви там и н е ти ш - 
м аслиги, у зо қ вақт корти костери од олади ган л ар, ц и тостати к 
ва ан ти б и о ти к қабул қиладиган катта ёш л и одам ларда ҳам н а ­
м оён бўлади.
К асал л и к н и н г б ош л ан и ш и д а ш и л л и қ қ о б и қ қаватда, та н г­
л ай д а, м и лк да, лун ж д а, ти л д а о сон т и л и н а д и га н к а р а ш л ар - 
н и н г пайдо бўлиш и тавси ф л и д и р. Ў заро п е р е ф и р и к ўсиқлар 
ҳисобига н уқга-н уқга караш лар қўш илади. Бундай караш л ар- 
ни тилганим издан кей и н текис, қисм ан ш иш ли қизарган юзани 
кўрам из. Бу ж араён узо қ турганда ф и б р и н и сўрилади, н а т и ­
ж ада о қ -к ў к и ш рангдаги қўпол қоп лам ҳосил бўлиб, у туби- 
даги ш и л л и қ қават б илан қаттиқ б и р и ккан бўлади. Е. Я. М ороз 
(1971 й.) бу ж араён н и
ёлғон лейкоплакияли ёки гиперпластик-
ли ҳоси.ш
дейди. Бу л ей ко п л ак и яд аги караш га ўхш аш лиги б и ­
л ан эътиборли ва ю заки қатлам ю линганда, оч эрози в қонли 
ю за ҳосил бўлади.
К андидозли стом атитда о қ караш эп и тел и й л аш ган , ҳужай-

---

Отз бўиьшт шиллиқ қавати ва лабнинг ўзига хос юқумли хамда паразитар касалликлари
7 1
ралар д есквам и рл ан ган яъни унда ф и б р и н л и овқат қолд икд а- 
ри, б ак тер и ял ар , ач и тқ и си м о н м и ц ел и ял ар учрайди.
Ж араён то м о қ , х и қ и л д о қ ва қизилўнгач ш и л л и қ қаватига 
тарқал и ш и м ум кин. Бир қатор бем орларда чегараланган к а н ­
д и д о зл а р (к а н д и д о зл и гл о с си т) т и л н и б ў ғи н л а р га а ж р а ти б
қўядиган (бўғинли ти л ) дараж ада к л и н и к кўри н и ш н и акс эт- 
тиради. Т и л н и н г бўғин чуқурчаларида C andida a lb io n ^ a p яхш и 
ў рнаш ади, бу ж ой л ар т и л н и н г ж ароҳатланган б ош қа соҳаси- 
д ан ф ар қ л а н м ай д и . Ш уни таъ ки д л аш зар у р ки , ти л д а м айда, 
кўп ҳолатда ёлгон л е к о п л ак и я ёки ги п ер п л асти к кўриниш да 
ж ароҳатланиш ҳолати кузатилади. Б ем ор оғи з куйиш и, қури- 
ш и, э р о зи я н атиж асида бўладиган оғри қд ан ш и ко ят қилади.
К а н д и д о з - вирус ҳам да б а к т е р и я т а б и а т и га эга б ўлиб, 
кўпинча қайталанувчан ва асоратли кечади. Ш и л л и қ қ о б и қ қа- 
в а т н и н г турл и а тр о ф и к ж ар аён и н и витам ин ети ш м овч и л и ги
ва ечиб қўйиладиган протезлардан ж ароҳатланиш кабилар ю за­
га келтиради.
О ғиз бўш лиғи ш и л л и қ қ о б и қ қаватида кандидозларни а н и қ
таш хи сл ай о л и ш и м и з учун C andida турки м и га кирувчи замбу- 
руғларни соғлом киш иларда ҳам, касалларда ҳам таш увчила- 
рини ан и кл аб , б и л и ш и м и з зарур. Е. Я. М о р о зн и н г м аълум от­
ларига қараганда, 3 ёш гача бўлган бол ал арн и н г 97% ида кан - 
дида таш увчилар кузатилади. C andida albicons да таш увчилар б о­
л ал ар ва катталарда зам буруғларни кўплаб аж ралиб ч и қ и ш и
б и л ан б и р га, и м м у н о л о ги к кўрсаткич ўзгар и ш и га тўғри д ан - 
тўғри б о ғл и қ (Глуховцев Б. В., 1958й., М ороз Е. Я, 1971Й.). Тил 
ш и л л и қ қ о б и қ қавати н и н г лунж даги сую к^игидан м и кроско- 
пик текш и ри ш д а замбуруғ элем ентлари ан и кл ан гав д а ҳам к л и ­
н и к к ў р и н и ш л а р и д аги б ел ги л ар и бўл м аси дан ту р и б , к а н д и ­
д о з таш хи си н и қўя олм айм из.
О ғиз бўш лиғи ш и л л и қ қ о б и қ қавати н и н г ачи тқисим он зам- 
буру ғл и ж ар оҳатл ари н и қ и зи л ясси тем и р атки ва л е й к о п л а - 
киядан