Ўзбекистон Республикаси Соғлиқни сақлаш вазирлиги Тошкент врачлар малакасини ошириш институги



Download 13,62 Mb.
Pdf ko'rish
bet294/313
Sana14.07.2022
Hajmi13,62 Mb.
#799462
1   ...   290   291   292   293   294   295   296   297   ...   313
Bog'liq
Огиз бушлиги шиллик кавати Ж.А. Ризаев, 2008

бўш лит ш иллиқ қавати касалликларининг физио ва фитотерапияси
329
тиб ўтиш керак. М аҳаллий тадбирлар оғи з бўш лиғи тўқим ала- 
р и н и н г к а сб и й -зар ар л и ом иллар салбий таъ си ри га қ арш и л и - 
гини кучайтирувчи ҳ и соб лан и б , у ига м уолаж алар: у л ьтр аб и ­
наф ш а н урлан и ш , л азер б илан давол аш , уз-узи н и м ассаж қ и - 
л и ш , с у в б и л а н м а с с а ж қ и л и ш , д а р с о н в а л и з а ц и я , о г и з
бўш лиғи ш и л л и қ қоб и қ пардасини электрофорез қилиш ва бош - 
қалар киради.
У л ь т р а б и н а ф ш а н у р л а н и ш , а й н и қ с а , қ у ёш р а д и а ц и я с и
етиш м овчилиги к еск и н сезиладиган ш ахталар иш чилари учун 
кўрсатилади. И ш лаб ч и қари ш корхоналари га и н сол яц и я ети ш - 
м аганда, эл ек тр ёри тм а ти зи м и га ультраб и н аф ш а нурларнинг 
сунъий м анбалари, хусусан Л Э -30 лам палари киритилади. Л ам - 
палар сон и хона м айдонига боғлиқ.
О ғиз б ўш л и ғи ш и л л и қ қ о б и қ п ард аси ва м и лк ларн и м а- 
ҳаллий ультраб и н аф ш а нурлантириш 1/3 биодозадан, ҳар кей ­
ин ги м уолажада 1/3 биодоза қўш илган ҳолда олиб борилади. 
П р о ф и л акти к нурлантириш курс и охирида ун и н г д авом и й ли - 
гини 2-3 биодозагача олиб б орилади. И илда 2 марта нурланиш
курси о л и н а д и , қ и ш -б а ҳ о р о й л а р и д а та б и и й қуёш нурлари 
етиш м аганда ўтказиш а й н и қ с а ф ойдали.
М аҳаллий ф изи отерап евти к тадбирлар ком плексида тарм оқ- 
л и сув билан массаж қилиш муҳим ўрин тутади. М аҳаллий қар- 
ш и л и к о ш и ш и туф айли улар том и рларда сую кд и к ай лан и ш и
с е к и н л аш и ш и н и н г олдини олади, о ғи з бўш лиғи ш и л л и қ қ о б и қ 
пардаси ал м аш и н и ш ж ар аён л ар и н и н г тезлаш увига ёрдам б е ­
ради. У ш бу м уолаж аларни, илож и бори ча, о ғи з бўш лиғи ш ил- 
л и к пардасини с а н ац и я қилгандан к ей и н , д о и м и й 5-10 д а қ и - 
қа давом ида б аж ари ш лозим .
О ғиз бўш лиғи ш и л л и қ қ о б и қ қавати н и н г маҳаллий п р о ф и ­
л а к т и к д а р с о н в а л и за ц и я ва э л ек тр о ф о р ези (ай н и қ са , аск о р - 
б ин кислота би лан ) маълум бўлган усулда И С К Р А -1 , ГР-2 а п ­
паратлари ёрдам ида 10-20 д ақи қа д авом и да, п р о ф и л ак ти к му­
олаж алар сони 10-15 сеан с м иқдорида ўтказилади.
Ў збекистонда асосан пахта етиш тирилади. П ахтан и етиш - 
ти ри ш ҳосил м иқдорини кўпайтириш , ком плекс м еханизация 
ва ўси м л и кл арн и ҳимоя қиладиган турли хил ки м ёви й м одда­
л а р - қўллаш га тўғри келади. О рган и зм н и н г турли ти зи м ва 
аъзоларига пести ц и д л арн и н г зарарли таъ си ри жуда чуқур ўрга- 
нилган. Л ек и н п ести ц и д л арн и н г оғи з бўш лиғи тўқим алари ва 
аъзоларига зарарли таъсири я қ и н д ан ўрганила бош ланди ( У.Ж. 
Ж у матов, 1982).
К ўп ч и ли к те к ш и р и ш л а р натиж аси асосида би з п естицид- 
лар салбий таъ сири ортида келиб ч иқадиган стом атологик к а ­
салл и кл ар ва таъм б и л и ш ан али заторлари ф ао л и я т и н и н г бу- 
зи л и ш и н и барвақт таш хи сл аш н и , даволаш ва п роф илактика


330
О т з бўшлиғи шиллиқ қавати ва лаб касалликлари
сига қаратилган бир қатор ам ал и й тавси ял арн и соғл и қн и сақ- 
лаш ам алиётига ки ритдик (У.Ж . Ж ум атов, 1982).
П ахтачиликда пестицидлар билан иш лайдиган одам лар оғиз 
бўш лиғи ш и л л и қ пардаси ҳолати ўрганилган да, у л арн и н г ка- 
салланиш и (кари ес, пон аси м он н уқсон , п ато л о ги к ем ирилиш , 
ги н ги в и т, п ар о д о н ти т, п ар о д о н то з, сто м ати тл ар , хейлитлар) 
анали заторлари ф у н кц и о н ал ҳолати бузилганлиги аникуганган.
П естицидлар билан иш ловчиларда уш бу касал л и к ва таъм 
б и л и ш а н а л и за т о р л а р и ф а о л и я т и б у зи л и ш л а р и н и а н и к ^ а ш
қ и й и н эм ас ва стом атол оги яд а қўл л ан и лад и ган оддий умум- 
к л и н и к усулларда амалга ош ирилади.
П естицидлар о ғи з бўш лиғи ш и л л и қ п ард аси н и н г сп ец и ф и к
к асал л и к л ар н и кел ти ри б ч и қ ар м асл и ги саб аб л и , к асал л и к н и
касб б илан боғл и кд и ги н и ан и к^ аш д а қ и й и н ч и л и к ту ғд и ради. 
Ш ун и н г учун стом атолог б и ри н чи галда ан ам н езн и ўрганиш и 
ва б ем о р н и н г иш ш ароити б илан та н и ш и ш и керак. Бунда оғиз 
бўш лиғи касаллиги ва таъм би л и ш анали затори ф ао л и яти н и н г 
бузилиш и вақ ги н и ан и кд аш , п естицидлар б илан иш лай б ош - 
лагандан қан ч а вақт ўтгандан сўнг пайдо бўлганини суриш ти- 
риш лозим .
П е с ти ц и д та ъ си р и б и л ан б о ғл и қ к а с а л л и к н и таш х и сл аш
учун ун и н г йи лн и н г қайси ф аслида б ош л ан ган и н и , иш дан узи- 
л и ш п ай ти д а д авом э т га н м и -й ў қ м и , ол д и н ги иш га қ ай тган - 
д ан қанча вақт ўтганда ре цеди в бўлганини а н и к д а ш лозим .
П ести ц и д л ар б и л ан ал оқада бўлм аган д авр д а я л л и ғл а н и - 
н и н г йўқолиш и ва даволаш натиж асида оғи з бўш лиғи ҳолати- 
н и н г тез ях ш и л ан и ш и н и , к асал л и кн и баж ари лаётган иш и б и ­
л а н б о ғл и қ деб ҳисоблаш га асос бўлади. К а с а л л и к н и н г касб 
б илан боғл и кд и ги н и ан и кд аш да об ъекти в ҳолатлар катта аха­
ми ятга эга: назорат остидаги гуруҳда ҳам п естицидлар билан 
иш ловчиларда о ғи з бўш лиғи аъзолари касал л и кл ар и н и н г тез- 
тез учраш и, а н и кд ан ган к асал л и к н и н г иш стаж и б и л ан б оғ- 
л икд игид аги асослардаги ф а р қ кузатилган.
О ғиз бўш лиғи ва таъм би ли ш анали заторлари к асал л и кл а­
рини барвақг аникдаш учун кл и н и к текш и ри ш лар маълум усул­
ларда олиб бориладиган ф ун кц и о н ал тек ш и р и ш усуллари б и ­
л ан тўл д и ри ш л о зи м (Ш и л л е р -П и с а р е в , М а к -К л ю р ва О лд­
р и ч , П ар м а, К е т ч к е , К у л аж ен к о с и н а м а л а р и о ғи з б ў ш л и ғи
тўқималарида кислороднинг п о л я р о ф а ф и к қарш илигини ан и қ- 
л аш , таъм б илиш анализаторлари н и н г ф аол и яти ни тек ш и р и ш , 
п ести ц и д л ар б и л ан т е р и -а п п л и к а ц и о н с и н а м а ёрд ам ид а а л ­
л ер ги к таб и ати н и ан и кд аш ва б ош қалар).
П естицидлар б илан иш ловчиларда стом атологи к касал л и к ­
л а р н и н г турл и -ту м а нл иги н и инобатга олиб, даволаш ком плекс 
- эн г аввал пести ц и д л арн и н г ум ум токсик таъ си р и н и йўқртиш ,



Download 13,62 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   290   291   292   293   294   295   296   297   ...   313




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish