Ўзбекистон Республикаси Соғлиқни сақлаш вазирлиги Тошкент врачлар малакасини ошириш институги

Натиж а.
К а с а л л и к ях ш и с и ф а т л и , л е к и н э р о з и в -я р а л и
ш аклли, жуда у зо қ вақт давом этад и , ҳаттоки б ем о р н и н г эр- 
кин сўзлаш иш ига ҳам халақит қилади.
Даволаш.
Таш хис а н и қ қўйилгандан к ей и н , у н и н г қандай 
сом атик касалли к б илан бирга кечиш и ан икданади. Б иринчи 
навбатда, м еъда-ичак тракти текш ирилади. Ш унинг б илан бир- 
гал и кд а, қон д аги қан д м и ^ о р и н и , артери ал қон б о с и м и н и
аи и қ л аш зарур. К асалликм аълум бўлгач, бем орга махсус те р а ­
певти к таъсир қиладиган, о р ган и зм н и сан ац и ял ай д и ган к о м ­
плекс давол аш олиб б о р и ш , оги з ш и л л и қ қ о б и қ қаватида э р о ­
зи в -я р а ш аклли тем и ратки га қ арш и с а н ац и я ўтказиш зарур.
Б арча ясси тем иратки б илан огриган б ем о р л ар н и н г, огиз 
ш и л л и қ қ о б и қ қаватида яхш илаб сан ац и я ўтказиш зарур. О гиз 
б ўш л и ғи н и тўла ва си ф а т л и п р о тезл аш , б и р вақтд а ти б б и й
даволаш олиб борилиш ц керак. Б ун и н г учун ти ш л арн и н г ўткир 
учлари ва протезлар яссиданиш и, айлана ш акл б ер и л и ш и , кат­
т и к протезл ар остига эластик катлам қў й и л и ш и зарур. О гиз 
бўш лиғи ш и л л и к к о б и к кавати ясси тем и ратки л и бем орларга 
кучайтирувчи д и ета, э к с с у д а тл и -ги п е р е м и к ва э р о зи в -я р а л и
ш аклларида исси к, қаттик, ўткмр ва қўпол овқатлар е й и ш таъ- 
ки кд ан ад и .
Я сси т е м и р а тк и н и д ори воситалар б и л ан д авол аш да, к а ­
сал л и к н и н г ш акли ҳисобга олинади. Т и п и к ва экссу д атл и -ги ­
перем и к ш аклдаги ясси тем ираткида седатив д авол ар, А в и ­
та м и н и , н и к о т и н л и к и сл ота, тиам ин, п и р и д о к си н у зо к вакт 
қўллан и лад и . М осква ти б б и ёт стом атология и н ститути тер и
касалликлари каф едраси ходим лари д аволаш нинг к о м б и н ац и - 
ял и усулини так л и ф килиш ган: 20-25 мг дан кунора пред н и - 
золон, хингам ин 0,25 г дан кунига 1-2 тларта 4-6 ҳаф та д а в о ­
мида ва 0,05 г дан кунига 3 маҳал никотин кислота овкатдан 
кей и н ёки ком п л ам и н ичилади (0,15 г дан кунига 3 маҳал) 
ёки м уш ак орасига 15% л и эр и тм аси н и 2 мл дан 1,1/2 ой д а ­
вом ида ю борилади. П ред н и зол он н и н г д озаси \a p 7-10 кун д а ­
вом ида 5 мг дан кам ай ти ри б борилади.
Қ и зи л я с с и т е м и р а т к и н и н г э р о з и в -я р а л и ш акл и б и л ан
огриган беморларга кортикостероид қўллаш га қарш и л и к бўлса.

---

О т з бўш лит шиллиқ цавати ва лабни жароҳатловчи дерматозлар
165
десен си б и л и зац и ял о в ч и даволаш қулланилади, 2 о й л и к танаф"- 
фус б илан гистоглобулинни 2 мл дан гери остига, ҳаф тасига 
2 марта (даво муолаж аси 8-10 и н ъ екц и я) ю борилади. Агар ясси 
тем и ратки н и н г эрози в-ярали ш акли қон том ир, эндокрин (қан - 
дли диабет) ва б ош қа патологик ҳолатларда кечса, тери о р а ­
сига 20-40 Ед. д ан инсулин кунора 15-20 марта инъекц и я к и ­
ли нади.
Агар эр о зи в-яр ал и тем ираткиларда элем ентлар алоқида-ало- 
ҳида кузатилса, ж ароҳат ўчоғига гидрокортизон сусп ен ц и яси
ёки преднизолон эритм аси қўйилади. И нъекция 3 кунда 1 марта 
ўтказилади, 1 - 1,5 мг дори воситаси ҳар бир ж ароҳат остига 
ю борилади, даво м уолаж аси 8-12 тан и таш кил қилади. Бундай 
д аво курсини 3-4 ойдан кей и н такрорл аш м ум кин. Ушбу даво 
усулининг кам чилиги ш уки, и н ъ ек ц и я ж ойида атроф и ял и чан- 
д и қ ҳосил бўлади.
Х и н гам и н н и н г 5% л и эритм аси эр о зи я остига 1-1,5 мг дан 
3-4 кунда ю борилади, и н ъ екц и ял ар такр о р л ан и б , 10-12 та даво 
м уолаж аси ўтказилад и. Д ел аги л дан кей и н ч а н д и қ қолм айди. 
У зоқ вақт эп и тел и зац и я сақлан и б қолса, уни ж арроҳлик усу- 
ли д а кеси б таш л аш м умкин.
К орти костерои д м алҳам идан суртм а сиф атида ф ойдаланиш
э р о зи я н и э п и те л и за ц и я л ай д и ва у н и н г атр о ф и д аги я л л и гл а ­
ниш р еак ц и яси н и тўхтатади. Кдтор бем орларда 1% дибунолли 
м алҳам и ни у зо қ вақт суркаш тер ап евти к сам ара беради. К а ­
салл и кн и н г олдини олиш ва организм ҳимоя ф аол и яти н и ош и- 
риш м ақсадида ви там и н отерап и я, гистоглобулин ю бориш му- 
олаж алари н и такрорл аш л ози м . Э н г муҳими тиш даги патоло- 
гияларни б артараф қ и л и ш зарур.
П роф илактика ва касалликни даволаш да муҳим аҳамият касб 
этадиган нарса - бу о р ган и зм н и н г сом атик касалликлари ни му- 
ваф ф ақи ятл и м уолаж а қи л и ш ва асаб тизим и ф у н кц и о н ал ф а ­
о л и яти н и н г б узи л и ш и н и даволаш дир.
ҚИ ЗИЛ Ю ГИРИК
Қ и зи л ю гири к (Lupus erythem atodes) касаллиги - нисбатан 
яхш и сиф атли ҳосилали, сурункали, ўткир ва огир кечадиган 
кўриниш даги турли соҳадаги тери б илан биргаликда аъзо ва 
тўқи м аларга тарқал ади ган оги з ш и л л и қ қ о б и қ қавати ва лаб 
қизил ҳ о ш и яси н и зарарлайдиган к асал л и к кўриниш идир. О ғиз 
бўш лиғи ш и л л и қ қ о б и қ қаватидаги қи зи л ю гири к тўғрисида 
би ри н чи бўлиб, D ubreuilh (1901) ва Sm ith (1906) л а р ёзиш ган. 
Қ изил ю гири к кенг тарқалган касал л и к бўлиб, аёллар эр к ак - 
ларга нисбатан к ў п р о қ унга чалинади. К асал ли к , кўпинча 20- 
40 ёщ д ан бош лаб пайдо бўлади.

---

166
О т з бўшлиғи шиллиқ қават и ва лаб касалликлари