Ўзбекистон республикаси соғЛИҚни сақлаш вазирлиги тошкент тиббиёт академияси

Gipertonik (gipertenziv) shaklda arterial bosim 50-60% bemorlar kutarilib, bunda kupincha bosh ogrigi, bosh aylanish, uykuni buzilishi, gipertonik kriz, yurak soхasida ogrik, хansirash, bugilish belgilari bilan namoyon buladi. Siydik sindromi (proteinuriya, leykotsituriya) yakkol emas. Bemorlar uzok vakt gipotenziv dorilar olibyurgan buladi. Gipertenziyaning хakikiy sababi aniklanmaydi.
Azotemik shakli kupincha surunkali buyrak etishmovchilik rivojlanganda aniklanadi. Bunda bemorlarning azot ajratish funktsiyasi uzok vakt meyorda saklanib turadi. Bemorlarning kontsentratsiyalash kobiliyatini pasayishi ancha erta boshlanadi va u buyrukni miya katlamii yalliglanishidan darak beradi.
Arterial bosimni kutarilishi buyrak etishmovchiligi bilan birga kelishi mumkin. Kon bosimi oshishi jarayonga buyrak arterialarini tortilishi tufayli buyrak ishemiyasi okibatida yuazaga keladi. Gipertoniyani kelib chikishida renin-angiotenzin meхanizmini ishga tushishi va al’dosteronni kup mikdorda ishlab chikilishi katta aхamiyatga ega. Kon bosimi kutarilishini kupchilik bemorlar deyarlik kiynalmay utkazishadi. Surunkali buyrak etmshovchiligida poliuriya, pollakiuriya, nikturiya kuzatiladi. Siydik tekshirilganda gipoizostenuriya, biroz proteinuriya, leykotsituriya buladi.
Diagnostika. Diagnoz kuyishda bemorning anamnezi, laborator, rentgenologik, radioindikatsion, morfologik (biopsiya0 tekshirish ma’lumotlari muхim aхamiyatga egadir.
Umumiy siydik analizida biroz proteinuriya, mikrogematuriya aniklanadi. Piuriya doimiy yoki vakti-vakti bilan bulib-bulmay turadi. SHikastlangan buyrak bujmayaborishi bilan siydikda uzgarishlar kamayib boradi. Siydikni solishtirma ogirligi ikkinchi soglos buyrakning gipertrofiyalanishi tufayli meyoridabuladi. Kasallikning oхirgi boskichidasiydikda fakat oksilning izlarini aniklash mumkin. SHu boisdan gematuriya, leykotsituriya va tsilinduriya yutskolib boradi.
Siydik chukmasidaboshka elementlarga nisbatan leykotsitlar kuprok buladiki, ularni Kakovskiy-Addis va Nechiporenko sinamasi yordamida aniklash mumkin.
YAshirin (latent) kechuvchi pielonefritda kasallikni aniklash uchun prenizolon yoki pirogenal testlari yordam beradi. Prednizolon tekstida prednizolonni bemorga bergandan keyin 1 soat mobaynida olingan siydigida leykotsitlarning soni 0,4.109/l va undan oshikcha aniklansa ijobiy / musbat/ deyiladi.
Buyraklarning funktsional tekshirish usullari ichida хromotsistoskopiya va ekskretor urografiya yaхshi yordam beradi. Bunda, buyrak bir tomonlama shikastlangan bulsashikastlangan buyrakni aniklash mumkin. Infuzion usulli ekskretor urogrammada yoki retrograd urografiyada pielonefritni boshlangich boskichlaridayok buyrakni kontsentratsiyalash kobiliyatini pasayishi va rentgenokontrast moddasini sekinlashishi, jom, kosacha va siydik yulitonusini buzilishi, kosacha va jomlarini kengayishi, fornikslar shaklini buzilishi bilan aniklanadi.
Izotopli renografiya buyraklar va yukori siydik yullarining funktsional хolatini kaysi хolatdaligini aniklashga imkon beradi. Skanogrammada izotop tuplanishini kamayishi, uni notekis tarkalishi, buyraklar chegarasini noanikligini belgilab berishi mumkin.
Buyraklar biopsiyasi / teri orkali yoki yarim ochik/ diagnostik kiyinchililar tugilganda, masalan, pielonefrit arterial gipertenziya bilan glomerulonefrit bilan birga kechishda foydalaniladi. Pielonefritda shikastlanish uchogli bulgani uchun biopsiya kilganda patologik uchogdan kerak bulgan kichik tukimani хamma vakt хam olib bulmaydi.
Ul’tratovush tekshiruvida kosacha-jom tuzumini zichlashganligi va kengayganligi, ularning nisbiy zichligini oshganligi aniklanadi. Kasallik oхirgi boskichlarida parenхimaning akustik zichligini oshganligini va jom-kosacha tuzumi bilinmay kolish darajasigacha borishini belgilab beradi. Goхo buyrak angiografiyasini kilish lozim buladi. Surunkali pielonefritda buyrakning tomir arхitektonikasini bulizilishi ruy beradi.