Ўзбекистон республикаси соғЛИҚни сақлаш вазирлиги тошкент тиббиёт академияси

5.5.Перкуссия турлари. Улар тавсифи
Перкуссиянинг қуйидаги турлари мавжуд:
1. Кучли (чуқур) перкуссия
2.Тинч сиртки перкуссия
Маьлумки, кўкрак қафасига нисбатан перкутор уриш натижасида муайян чуқурлик ва кенгликка эга соха тебраниш холатига келади.Кучли перкутор куч натижасида чуқурлиги 6-7 см, кенглиги 4-6 см булган ўпка қисми зон а га жалб этилади.
Паст ёки тинч перкуссияда бу перкутор соха чуқурлиги 4 смгача, кенглиги 2-3 см гача тарқалади. Бунда тинч (ўрта куч) ёки энг паст (эшитилмас) куч берилади. Ёки Гольдшайдер усули бўйича перкуссия қўлланилади.
Бундан ташқари қуйидаги турлар мавжуд:
1.Қиёсий перкуссия
2.Топографик перкуссия
Хар бир аьзо уз перкутор товушига эга.Аьзолардаги патологи к жараенлар натижасида перкутор товуш узгаради. Бу перкутор ўзгаришларни аниқлаш учун қиёсий перкуссия қўлланилади.
Топографик перкуссия аьзоларининг турли товуш чикариш хусусиятлари, яьни бир аьзонинг бошқа аьзодан чегаралаш учун қўлланилади.


5.6. Анатомик ориентир ва топографик чизиқлар
Перкуссия ўтказиш учун аниқ анатомик ориентирлар ва шартли топографик чизиқлар зарур.Тананинг муайян қисмларга-бош, буйин, кўкрак қафаси, қорин қисми ва оек қўлларга булинишидан келиб чикиб,перкуссия ўпка, юрак (кўкрак қафаси),жигар,талок,буйраклар (қорин қисми) каби аьзоларни аниқлаш учун зарур.Шунинг учун бу қисмларни чегараловчи ориентирлар мухим.Топографик чизиқлар эса бу сохаларни қисмларга бўлиш (аьзонинг ва ундаги патологик ўзгаришнинг жойлашишини аниқлаш) учун зарур.
Бир тарафдан буйин ва икки тарафдан кўкрак қафаси ва юқори қисмларнинг табиий чегараси кўкрак кесмаси ва икки умров суяги хисобланади.Юқори қисмлар ва кўкрак қафаси чегарасида елка ости жойлашган.У 4 қисмдан: курак (юқори), дельтасимон мушак (deltoidea), ўмров ости (intra klavikularis) ва қўлтиқ остидан (axillaris) иборат.
Қорин вакўкрак қафаси сохалари чегараси бўлиб, орқа ва олдиндаги ковургалар хисобланади.
Кўкрак қафаси асосий анатомик ориентирининг перкуссия учун зарурий қисми бу- олдиндан кўкрак суяги (sternum), ўмров суяклари, орқадан VII буйин умуртқасининг килтикли усимтаси (бошнинг олдинга эгилишида яхши билинади) ва курак (skapula).
Бу анатомик ориентирга мое холда шартли топографик чизиқлар ўтказиш мумкин:
-Linia media anterior (олдинги ўрта чизиқ) кўкрак ўртасидан тўғри утади. -Linia parasternal is (кўкрак ен чизиқлари) кўкрак четидан 1 см ташкарига. -Linia mediaclavicularis (ўрта умров чизиқлари) умров ўртасидан сургичга караб (бошқача номи сургич чизиқлари-linia mamillaris) -Linia axillaris anterior (олдинги қўлтиқ ости чизиқ) қўлтиқ ости соханинг олдинги эгилишидан утади.
-Linia axillaris posterior (орқа қўлтиқости чизиқ) қўлтиқ ости соханинг орқа эгилишидан утади.
-Linia axillaris media (ўрта қўлтиқ ости чизиқ) олд ва орқа қўлтиқ ости чизиқлар ўртасида жойлашган.
-Linia scapularis (курак чизиғи) курак бурчагидан утади.
-Linia paravertebral is (умуртқа атрофи чизиғи) умуртқанинг ташки четларидан 1 емга.
-Linia media posterior (орқа ўрта чизиғи) умуртқанинг ўртасидан чикади.