Ўзбекистон Республикаси Президенти И



Download 0,71 Mb.
Pdf ko'rish
bet7/12
Sana13.06.2021
Hajmi0,71 Mb.
#66247
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   12
Bog'liq
Interferometrlarning spektroskopiyada ishlatilishi

nd

nd

nd





=



 

bu yerda  



 

2

,



2

2

1



1





=



+

=



  burchak  qancha  kichik  bo‘lsa,  qo‘shni  maksimumlar  bir-biridan  shuncha 

uzoqroq bo‘ladi. Birorta nurning tarqalish sharti o‘zgarsa, interferension manzara 

buziladi.  Birorta  nurning  yo‘liga  gaz  bilan  tuldirilgan  K  kyuvetani  joylashtirib, 




15 

 

uning sindirish  ko‘rsatgichini  aniqlash  mumkin. Kyuvetadagi bosimni  o‘zgartirib, 



sindirish  ko‘rsatgichiga  bosimning  ta’sirini  (yoki  temperaturaning  ta’sirini) 

o‘rganish mumkin.  

 

7-rasm. Jamen  interferometri. 



 

Agar 




m

=



  bo‘lsa  yoritilganlik  maksimum, 

2

)



1

2

(



+

=





m

  bo‘lsa 

minimum  bo‘ladi.  Hosil  qilingan  interferension  yo‘llar  teng  og‘ishga  tegishlidir. 

Nurlar  birinchi  plastinkadan  ikkinchisiga  o‘tishda  ko‘proq  ajralishi  uchun 

plastinkalar qalin qilib yasaladi.  

(

)



1

2

n



=

 



 

-  modda  qalinligi.  Agar 



0

'



m

=



  bo‘lsa  u  vaqtda  interferension  yo‘llarning 

hammasi  m  -  interferension  yo‘l  kattaligiga  siljiydi.  m, 

  larni  bilib, 



1

2

n



  ni 


bilish  mumkin. 

1

1



=

n

  ga  teng.  Havoning  sinish  ko‘rsatkichi 

2

n

  ni  ya’ni 

moddaning sindirish ko‘rsatkichini aniqlash mumkin. 

 

Bu  interferometrning  sezgirligi  katta,  shuning  uchun  u  gazlar  sindirish 



ko‘rsatkichini aniqlashda ishlatiladi. 

Maykelson 

interferometri.Interferension 

manzaralar 

hosil 

qiluvchi 



qurilmalar  ko‘p.  Bunday  qurilmalardan  biri  fan  tarixida  muhim  rol  o‘ynagan 

Maykelson  interferometridir.  Maykelson  interferometrining  chizmasi  8-rasmda 

keltirilgan. L manbadan chiqayotgan dasta yupqa kumush yoki alyuminiy qatlami 



16 

 

qoplangan Р



1

 plastinkaga tushadi. Р

1

 plastinka orqali o‘tgan АВ nur S



1

 ko‘zgudan 

qaytadi  va  yana  Р

1

  plastinkaga  tushib,  qisman  undan  o‘tadi  va  qisman  АО 



yo‘nalishda qaytadi. АС nur S

2

 ko‘zgudan qaytadi va Р



1

 plastinkaga tushib qisman 

АО  yo‘nalishda  o‘tadi.  AO  yo‘nalishda  tarqalayotgan  ikkala  (1  va  2)  to‘lqin  L 

manbadan  chiqayotgan  ajratilgan  to‘lqinlar  bo‘lgani  uchun  ular  o‘zaro  kogerent 

bo‘ladi va bir–biri bilan interferensiyalasha oladi. 2 nur Р

1

 plastinkani uch marta, 1 



nur  esa  bir  marta  kesib  o‘tgani  uchun,  1  nur  yo‘liga  Р

1

  plastinka  bilan  bir  xil 



bo‘lgan Р

2

  plastinka  qo‘yiladi:  bu  plastinka  oq  yorug‘lik  bilan  ishlaganda  muhim 



bo‘lgan qo‘shimcha yo‘l farqini kompensatsiyalash maqsadida qo‘yiladi. 

 

8- rasm. Maykelson interferometri. 



 

Bu  interferension  manzara  S

2

  ko‘zgu  bilan  S



1

  ko‘zguning  Р

1

  plastinkadagi 



mavhum  S

1

  tasviri  orasida  hosil  bo‘lgan  havo  qatlamidagi  interferensiyaga  mos 



keladi.  Halqalarning  burchakli  diametri  interferometr  yelkalari  uzunliklarining 

farqi  va  interferensiyaning  tartibiga  bog‘liq  ravishda  2dncosr=m  munosabatdan 

aniqlanadi.  Ravshanki,  r  burchakning  qiymati  juda  kichik  bo‘lganda  ko‘zguning 

chorak  to‘lqin  uzunligi  qadar  surilishi  ko‘rish  maydonida  yorug‘  halqaning  qora 

halqa  o‘rniga  va  aksincha,  qora  halqaning  yorug‘  halqa  o‘rniga  tushishiga  mos 

keladi. 


 


17 

 


Download 0,71 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   12




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish