‘zbekiston respublikasi oliy va ‘rta maxsus ta’lim vazirligi umumiy psixologiya

Voqelikdagi  narsa  va 
hodisalaming  tana  a’zolarini  qa- 
bul  qilish  analizatorlariga  bevo- 
sita  ta’sir  etmasdan  inson  ongida 
turli  obrazlaming  (ovozlaming 
eshitilishi, sharpalarning sezilishi) 
xayolan,  fikran  paydo boMishidan 
iborat  idrokning  psixopatalogik 
(ruhiy  xastalik)  hodisasiga  gal- 
X^lyutsinatsiya deyiladi.________ ^
Gallyutsinatsiya  hodisasi  bir  ne- 
cha  xil  k o iin is h g a   ega  b o iis h i 
m um kin,  ulam ing  eng  asosiylari 
quyidagilardan  iboratdir:
a)  y o ‘q  narsalam ing  k o ‘zga 
k o ‘rinishi;
b)  u  yoki  bu  ovozlar,  tovushlar 
eshitilishi;
d) y o ‘q  sharpalar,  hidlar sezilishi 
kabilardir.
O datda  illuziyani  gallyutsinatsiyadan  farq  qila  olish  lozim .  Illu­
ziya  shu  lahzada  shaxsning  sezgi  a ’zolariga  ta ’sir  etib  turgan  biror 
narsani  yanglish, n o to ‘g ‘ri idrok qilish jarayoni b o is a , gallyutsinatsi­
ya  y o ‘q,  m avjud  b o im a g a n   narsalam i  tashqi  taassurotsiz  idrok  qi- 
lishdir.  G allyutsinatsiya  shaxsning biror narsa va  holatni  k o ig a n d e k , 
eshitilgandek,  his  qilgandek  kabi  tasavvum ing  aks  etishidir  xolos. 
G allyutsinatsiya  hodisasi  k o ‘pincha  kasallikdan  (isitm a,  alahsirash-
102

---

dan)  darak  beruvchi  alom atdir,  u  nerv  tizim ini  buzadigan  kasalliklar 
oqibatida ro ‘y berishi  m umkin.
DIQQATNING PSIXIK FUNKSIYALARI VA 
XUSUSIYATLARI
Diqqat  deb  ongim izni  bir nuqtaga  to ‘plab,  m a’lum  narsa va hodi- 
salarga  faol  yo‘naltiri- 
lishiga  aytiladi.  Diqqat 
sezish jarayonida,  idrok 
qilishda,  xotira,  xayol 
va  tafakkur  jarayon- 
larida  har  doim  ishtirok 
etadi.  Demak,  diqqat 
barcha  aks  ettirish  jara- 
yonlarimizning  doimiy 
yo ‘ldoshidir.
Diqqat  inson  faoli­
yatining 
barcha 
tur- 
larini 
m uvaffaqiyatli 
am alga  oshirishni  va 
ulam ing  samaradorligi- 
ni  ta ’m inlovchi  m u­
him  shartlardan  biridir.
Kishi 
faoliyati 
qan- 
chalik  m urakkab,  ser- 
zahm at, 
davom iylik 
jihatdan  uzoq  m uddat- 
li,  m as’uliyat  hissini 
taqozo  qilsa,  u  diqqat- 
ga  shunchalik  yuksak 
shartlar 
va 
talablar 
q o ‘yadi.  Inson  ziyrak- 
ligi,  farosatliligi,  tez 
payqashi,  sinchkovligi, 
dilkashligi  uning  tur-