‘zbekiston respublikasi oliy va ‘rta maxsus ta’lim vazirligi umumiy psixologiya

Xarakter  va  insonning  tashqi  ko‘rinishi.  Psixologiya  tarixida 
xarakterni  inson  bosh  suyagining  shakliga,  yuz  tuzilishiga,  qaddi- 
qomatiga (tana tuzilishiga va boshqalarga) bog‘liq  qilib qo‘yadigan va 
shu  yo‘l  bilan  xarakter xususiyatlarining  sirini  ochish  yo‘lini  aniqlash, 
ya’ni ayrim tashqi alomatlariga qarab inson xarakterini ochish nazari- 
yalari  ko‘p  bo‘lgan.  Masalan,  tashqi  ko‘rinishida  qandaydir hayvon 
bilan o‘xshashlik belgisini topish tavsiya qilinardi, so‘ngra esa uning 
xarakterini ana shu hayvonning xarakteri bilan aynan bir xil, deb qa- 
rash kerak, degan fikrlar ilgari surilgan edi. Masalan, buqaniki singari 
yo‘g‘on burun ishyoqmaslikni bildiradi va h.k.
Agar odamlami shaxslarga ko‘ra yoki toifalarga ajratib, ulami alo­
hida  xususiyatini  ta’riflab  berolmasak  ulami  qanday  tasvirlashimiz 
mumkin bo‘ladi?
Olma bilan olib boriladigan tajribani misol qiladigan bo‘lsak, uni 
bir  qancha o‘xshash jihatlarini  sanab  o‘tishimiz mumkin;  katta yoki 
kichikligi, qizil yoki sariqligi, shirin yoki nordonligi bularga misol.
232

---

Bu narsani odamlar misolida oladigan bo‘lsak bir vaqtning o‘zida 
shaxslaming  turli  xislatlarini  ko‘rinishi  natijasiga  psixologlar  inson 
xarakterining turli xilligini aks etishi deb qaraydilar73.