‘zbekiston respublikasi oliy va ‘rta maxsus ta’lim vazirligi saodat sultonsaidova, ‘lmas sharipova

Omonimlarning  stilistik  xususiyatlari
45
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

QO‘LLANISHI  CHEGARALANGAN  LEKSIKANING 
STILISTIK  XUSUSIYATLARI
Reja:
1.  Faol  va  nofaol  so'zlam ing  stilistik  xususiyati.
2. 
Q o‘llanishi  chegaralangan leksika turlari  va  ulaming  stilistik 
xususiyatlari.
3. Arxaizm, istorizm va neologizmlaming stilistik imkoniyatlari.
4.  Dialektizm,  jargonizm   va  argo,  texnitsizmlarning  nutqda 
qo‘llanishi.
5.  Boshqa tildan kirgan so‘zlam ing stilistik xususiyatlari.
K undalik  hayotim izda  keng  qo'llanadigan,  b arch a  uchun 
tushunarli  bo ‘lgan  so‘zlar  faol  leksikani  tashkil  etadi.
Nofaol  so‘zlar esa  hayotimizda  kam  ishlatiladi,  hammaga  ham 
tu s h u n a rli  b o 'la v e rm a y d i,  sh u n in g   u c h u n   u la r  q o T lan ish i 
chegaralangan leksika qatoriga kiradi. Ular eskilik bo‘yog‘iga ega bo‘ladi. 
Bunday  so‘zlar  arxaizm  va  istorizmlar  deyiladi.
A rxaik  so ‘zlar  bad iiy   a sa rla rd a ,  fe ly e to n la rd a,  tan q id iy  
maqolalarda nutqqa kinoya, picliing,  mazax,  masxara ruliini berish 
uchun ishlatiladi.
Masalan:  Faqir ja m i yozg'uvchilarimizning osor va ash’oridin
bahramand bo ‘lib,  har dasturxon  ustida  odoyi jonlarini qilurmen. 
Bu  mutolealar xosiyatidin  o ‘zumda  ham  andek ta b ’i nazm paydo 
b o ‘lib,  bir  qancha  b a yt-g ‘azallar  yozdim ...  bir  miqdor  maosh 
tayin  qilinsa, fa q ir   o*dabo  va  sJmaroning  qo ‘llariga  suv  quyib, 
um rimni  soyuz  xizm atida  oU karur  edim  ...
(Abdulla Qahhor.  «Maktub»)
Is to riz m   esa  o ‘tm is h   v o q elig in i  a tash   z a ru riy a ti  b ila n  
ishlatiladigan  so‘zlardir.  Masalan:  Faqir muddat sakkiz yil,  riyozat 
chekib,  15  yoshimda  Kalomi  Sharijhi  xatm  qildim  va  bir jum  'a 
nomozida imomatga o ‘tdim...  (Abdulla  Qalihor.  «Maktub»)
Otam podsho,  men  vazirdek  edim  eshon,