Zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi

Ovqatlanish. Ma’lumki, o‘zbek madaniyatida palovni qo‘l bilan yeyish odati keng tarqalgan. Ovqatni qo‘l bilan yeyilganda barmoqlarni yalash ishorati “ovqatning juda mazali ekanligini” ifodalaydi. Koreys, yapon va xitoy madaniyatida taom qanchalik chapillatib yoki xo‘rillatib yeyilsa, taom shunchalik mazali ekanligi anglashiladi. Hatto koreyslar taom ikrom qilinganda, o‘zlarining minnatdorchiliklarini chapillatib yeyish orqali izhor qilishadi. Qator madaniyatlarda aksincha, ovqatni chapillatib yoki xo‘rillatib yeyish tarbiyasizlik sanaladi.

Ovqatdan so‘ng koreyslar boshini egib, “chal mogossoyo” (“mazza qildim”, “yaxshi yedim”) deb, yaponlar kaftlarini birlashtirib ko‘ksiga qo‘yib minnatdorchilik bildirishadi. Xitoyliklar esa tanovul chog‘ida ko‘rsatilgan e’tibor va iltifot uchun ikki barmog‘ini stolning chetiga bir necha marta taqillatib minnatdorchilik izhor qilishadi.

Uzoq Sharq madaniyatida ovqat qoshiq yoki sanchqi o‘rnida qo‘llaniladigan “hashi” (yapon), “chokarak” (koreys), “kuayzi” (xitoy) deb nomlanadigan tayoqchalar vositasida iste’mol qilinadi.

Tayoqchalar ovqat yeyishga mo‘ljallangani uchun ularni yalash, ular bilan taomlarni qorishtirish, nimanidir yoki kimnidir ko‘rsatish, uchini dasturxon atrofida o‘tirganlardan biriga qaratish va shunga o‘xshash xatti-harakatlarni amalga oshirish madaniyatni va an’analarni haqorat qilish, dasturxon atrofidagi qonun-qoidalarga nisbatan hurmatsizlik sifatida qabul qilinadi. Tayoqchalarni tarelkaga kesishtirib, ya’ni krest shaklida qo‘yish ham haqorat hisoblanadi. Chunki, bunday xatti-harakat ovqatning yoqmaganligini ifodalaydi. Shuning uchun ovqatdan so‘ng, albatta, tayoqchalarni maxsus taglikka yoki tarelkaning oldiga uchini chap tomonga qaratib qo‘yish lozim. Ayniqsa, kosadagi guruch yoki boshqa ovqatlarga tayoqchalarni tikka qilib tiqib qo‘yish ham nomaqbul harakat sifatida qabul qilinadi. Binobarin, faqat marhumga atalgan ovqatgagina tayoqcha yoki qoshiq tiqib qo‘yiladi.