Zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi urganch davlatuniversiteti

Fe’lning asosiy LMGlari. LMGda markaz va qurshovleksemalari. Fe’llar anglatgan qator ma’nolariga ko‘ra turli mazmuniy guruhlarga bo‘linadi. Bunda harakatga xos yaratish, buzish, o‘zgartirish, so‘zlash, sezish, yo‘naltirish, holatga xos ruhiy-psixologik, tafakkur bilan bog‘liq fe’llar farqlanadi.


5-SEMINAR MASHG‘ULОT
MAVZU: OT VA SIFAT, ULARNING GRAMMATIK XUSUSIYATLARI VA TASNIFLOVCHI KATEGORIYALARI.


REJA:
1. Ot va uning o‘rganilish tarixi.
2. Otning mustaqil so‘z turkumi sifatidagi umumiy grammatik xususiyatlari.
3. Otning umumiy grammatik ma’nosi. Otning lug‘aviy-grammatik guruhlari.
4. Otning tasniflovchi kategoriyasi.
5.Sifatning gammatik ma’nosi va vazifalari. Sifat darajalari. Sifatning otlashishi.


Kim?, nima?, qayer? so‘roqlariga javob bo‘lib, mavjudot, narsa, joy, voqea, jarayonni atovchi leksik birlik – ot. «Borliq yoki uning parchasini predmet sifatida atash» - ot turkumining UGMsi. Bunda predmet tushunchasi mantiqiy emas, balki grammatik mohiyatga ega. Mantiqan jonsiz va bevosita sezgi a’zosiga ta’sir etuvchi narsa predmet deyiladi. Grammatikada esa u keng ma’noda tushuniladi, «mavjudlik» mohiyatiga ega deb qaraladi.
Ot so‘z turkumi sifatida o‘ziga xos morfologik paradigmaga, yasalish tizimiga, xoslangan sintaktik pozitsiyalariga ega.
Otning UGM parchalanishiga ko‘ra turlari. Otni ma’no jihatidan turlicha tasnif qilish mumkin. Bu o‘rinda ularning grammatik xususiyatini muayyanlashtiruvchi semantik belgi asosga olinadi. Ot quyidagi xususiyatiga ko‘ra tasnif qilinadi:

4. 
   Bir turdagi predmetdan birining nomini yoki shu turdagi predmetlarning umumiy nomini bildirishiga ko‘ra.
   
5. 
   Kim? yoki nima? so‘roqlariga javob bo‘lishiga ko‘ra.
   
6. 
   Sanalish-sanalmasligiga ko‘ra.
   

Ot borliqdagi bir turdagi predmetdan birining yoki shu turdagi predmetlarning umumiy nomini bildirishiga ko‘ra atoqli va turdosh otga bo‘linadi.