Zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi urganch davlatuniversiteti


Fe’lning asosiy LMGlari. LMGda markaz va qurshov leksemalari



Download 0,74 Mb.
bet18/153
Sana06.06.2022
Hajmi0,74 Mb.
#641804
1   ...   14   15   16   17   18   19   20   21   ...   153
Bog'liq
Tasdiqlayman” O‘quv ishlari bo‘yicha prorektor

Fe’lning asosiy LMGlari. LMGda markaz va qurshov leksemalari. Fe’llar anglatgan qator ma’nolariga ko‘ra turli mazmuniy guruhlarga bo‘linadi. Bunda harakatga xos yaratish, buzish, o‘zgartirish, so‘zlash, sezish, yo‘naltirish, holatga xos ruhiy-psixologik, tafakkur bilan bog‘liq fe’llar farqlanadi. Bulardan xarakterlilarini ko‘rib o‘tamiz.
Harakat fe’li jonli va jonsiz predmetga xos harakatni ifodalaydi. Ular yurish, ta’sir etish, zarb berish kabi ko‘rinishda bo‘lishi mumkin. Qo‘l, oyoq, yuz, og‘iz, gavda bilan bog‘liq harakatda harakatlanuvchi obyekt yaqqol ko‘rinib turadi. Oyoq bilan bog‘liq harakatni ifodalovchi fe’l:[yurmoq], [kezmoq], [yorgalamoq], [pildiramoq], [lapanglamoq], [gandiraklamoq], [dokonglamoq,] [tentiramoq], [tepkilamoq], [tepmoq], [toptamoq], [depsinmoq], [tisarilmoq]; qo‘l bilan bog‘liq harakatni ifodalovchi fe’l: [urmoq], [solmoq], [ushlamoq], [silamoq], [tirnamoq], [shapaloqlamoq], [chimchilamoq], [uqalamoq], [qitiqlamoq], [changallamoq], [mushtlamoq], [chertmoq], [hovuchlamoq], [chapak chalmoq], [paxsa qilmoq];
Yuz, gavda, og‘iz, lab, quloq, burun va h. bilan bog‘liq harakat ham mavjud.
Nutq fe’llari insonning gapirish faoliyati bilan bog‘liq harakatlarni ifodalaydi: [gapirmoq], [sozlamoq], [aytmoq], [demoq], [bidirlamoq], [tongillamoq], [goldiramoq], [vaysamoq], [vaqillamoq], [javramoq], [bobillamoq], [javob bermoq], [vagillamoq]kabi.
Holat fe’llari. Inson tabiatiga xos jismoniy va ruhiy holat turlixususiyatga ega. Holatni to‘rtga bo‘lish mumkin:
a) ichki holat (ruhiy kechinmalar bilan bog‘liq): [eslash], [unutish], [yodlash], [tubanlashmoq];
b) tashqi holat (ichki holatning namoyon bo‘lishi bilan bog‘liq): [xafa bolmoq], [shodlanmoq], [esankiramoq], [dovdiramoq], [gazablanmoq];
d) jismoniy holat (inson tanasi bilan bog‘liq: [holsizlanmoq], [kuymoq], [kuchlanmoq], [zaiflashmoq];
e) ijtimoiy holat (jamiyat bilan bog‘liq): [boyimoq], [kambagallashmoq], [kotarilmoq], [urilmoq], [quvgin bolmoq].
Natijali faoliyat fe’llari tizimi [yasamoq], [qurmoq], [bunyod etmoq], [hosil bolmoq], [chizmoq], [yozmoq], [barpo qilmoq], [arralamoq], [parchalamoq], [sayqal bermoq], [randalamoq], [sindirmoq], [yemoq], [o’chirmoq]kabi birliklarni o‘z ichiga oladi.

Download 0,74 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   14   15   16   17   18   19   20   21   ...   153




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish