„zbekiston respublikasi oliy va o„rta maxsus ta‟lim vazirligi termiz davlat universiteti tarix fakulteti fuqarolik jamiyati kafedrasi

Monarxiya
 (yun. monarchia - yakka hokimlik) — hokimiyat bir kishining qo‘lida bo‘lgan 
davlat boshqaruvi shakli. 
Liberalizm
  (lot.  liberalis)  —  1)  dastlabki  ma'nosi  —  hur  fikrli,  erkin  shaxs.  Murosasoz 
ma'nosini  ham  anglatadi;  2)  liberalizm  izdoshi  va  tarafdori)  -  17-18-asrlarda  Yevropa 
mamlakatlarida yuzaga kelgan va fuqaroviy, siyosiy, iqtisodiy erkinliklarga oid asosiy qoidalarni 
e‘lon qilgan g'oyaviy va ijtimoiy-siyosiy oqim.  
Totalitarizm
 (lot. totalis — yaxlit, to'liq) — 1) davlat boshqaruv shakllaridan biri (totalitar 
davlat).  Totalitarizmda  jamiyat  hayotining  barcha  sohalari  ustidan  davlatning  yalpi,  to'la  (total) 
nazorati o'rnatiladi, konstitusiyaviy huquq va erkinliklar tugatiladi, bir shaxs, ijtimoiy guruhning 
(mas.,  harbiylarning  yoki  bir  partiyaning)  yakkahokimligigaso'zsiz  bo'ysuniladi,  muholafat  va 
o'zgacha fikrlovchilar  qatag'on  qilinadi  (mas.,  20-asrning  20-yillari  oxiridan  boshlab  fashistlar 
Italiyasidagi, nasistlar Germaniyasidagi Totalitarizmning turli shakllari, SSSRdagi kommunistik 
rejim,  Ispaniyadagi  frankizm  va  b.);  2)  etatizm,  avtoritarizmni  oqlovchi  siyosiy  tafakkur 
yo'nalishi. 20-asrning 20-yillaridan Totalitarizm  Germaniya va Italiyadagi fashistlarning rasmiy 
mafkurasiga aylangan.Liberal va totalitar mafkuralar o‘zaro ziddiyatlidir.  

---

Demokratiya
 (yun. demos — xalq va kratos - hokimiyat) — fuqarolar erkinligi va tengligi 
qonunlarda  mustahkamlangan,  xalq  hokimiyatchiligining  vosita  va  shakllari  amalda  o'rnatilgan 
va  yuzaga  chiqarilgan  siyosiy  tuzum.  Demokratiya  davlat  bilann  inson  munosabatlarini 
belgilaydi.  Demokratiyaning  asosiy  talablari:  ko'pchilik  hokimiyati,  fuqarolar  teng  huquqligi, 
ular  huquq  va  erkinliklari  himoyalanganligi,  konstitusiya  va  qonunlarning  ustuvorligi, 
hokimiyatning  bo'linishi,  davlat boshlig'i  va  vakolatli  organlarning  saylab  qo'yilishi. 
Demokratiyaning  bevosita  demokratiya  (asosiy  qarorlar  yig'ilishlarda  bevosita  barcha  fuqarolar 
tomonidan  yoki  referendumlar  yo'li  bilan  qabul  qilinadi)  va  vakillik  demokratiyasi  (qarorlar 
saylab  qo'yiladigan  organlar  tomonidan  qabul  qilinadi)  shakllari  bor.  Demokratiyada  asosiy 
e‘tibor  inson  manfaatlariga  qaratilganligi  bois  unga  asoslangan  mafkura  ustivor  ahamiyat  kasb 
etadi.