’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta ‘lim vazirligi qarshi davlat universiteti

MIKROBLARNING  ANTIBIOTIKLAR TA
’SIRIGA  
ChIDAMLILIGI 
Agar mikrobga uzoq vaqt antibiotik ta
’sir etilsa, mikrob antibiotikka sekin-
asta  urganib,  keyinchalik  u  antibiotikka  chidamli  bo
’lib qolishi mumkin, kasalni 
davolaganda  bunday  holni  nazarda  to
’tish lozim. Masalan, oziq  muhitga 0,05—
0,06 ml birlik penitsillin kushilsa, tilla rangli stafilokokk rivojlanishdan tuxtaydi. 
Lekin 20 marta ko
’chirilib ekilgan muhitga kushilgan penitsillinning miqdori asta-
sekin  ko
’paytirilib  borilsa,  unga  stafilokokkning  chidamliligi  700  marta  ortadi, 
agarda 40 marta ko
’chirib ekilsa, uning chidamliligi 5500 marta ortadi. 
Ayrim  paytlarda  bir  antibiotikka  mikrobning  chidamliligi  oshsa,  boshqa 
antibiotiklarga ham chidamli bo
’ladi. Masalan, xlortetratsiklinga chidamli bo’lgan 
mikrob bir vaqtda oksitetratsiklinga va tetratsiklinga ham chidamli bo
’ladi. Ayrim 
mikroblar  oziq  muhitida  antibiotiklarga  o
’rganib  qolib,  keyinchalik  ularsiz 
muhitda rivojlana olmaydi. 
Antibiotiklarning mikroblarga bo
’lgan ta’sirini oshirish uchun bir necha xil 
antibiotiklarni  aralashtirib  yoki  ularni  ximiyaviy  moddalar  bilan  birga  qo
’shib 
qo
’llanishi  lozim.  Masalan,  xlortetratsiklinni  albomitsin  bilan  yoki  albomitsinni 
streptomitsin  bilan  qo
’shib  ichak  tayoqchasi  va  paratif  qo’zg’atuvchisiga 
probirkada 
ta
’sir 
etkizilganda, ular bir-birining ta
’sirini oshiradi. Lekin ayrim antibiotiklar bunday 
xususiyatga ega emas. Masalan, penitsillin bilan xlortetratsiklin bir-biriga qarama-
qarshi ta
’sir etadi.   
Mikroorganizmlarning 
antibiotiklarga  chidamli  bo
’lishining  sababi 
haligacha tula aniqlanmagan. Iel, Planeles va boshqalar bunday holni turli yo
’llar 
bilan  hosil  bo
’ladi  deb  tushuntiradi.  Masalan,  ularning  aytishlariga  ko’ra, 
penitsillinga  chidamli  mikroblar  penitsillinaza  fermenti  hosil  qilib,  penitsillinni 
parchalaydi. 

---

Mikroblar  qobigining  yuzasida  hosil  bo
’lgan  fizikaviy-ximiyaviy 
o
’zgarishlarga  qarab  moddalarni  har  xil  uzlashtiradi.  Masalan,  penitsillinga 
chidamli mikroblar penitsillinni unga chidamsiz mikroblarga nisbatan ancha kam 
o
’zlashtiradi. 
 

---