’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta ‘lim vazirligi qarshi davlat universiteti

QARSHI DAVLAT UNIVERSITETI 
BOTANIKA KAFEDRASI 
 
 
 
 
 
Mikrobiologiya  va  virusologiya  fanidan  mustaqil  ishni 
bajarish tartibi  va usullari haqida  metodik   ko
‘rsatma   va 
 
D A S T U R 
 
 
(III kurs  5420100-biologiya bakalavr mutaxassisligi  
uchun mo
‘ljallangan) 
 
 
 
 
 
 

---

Tuzuvchi:   o'qituvchi Sherqulova J. 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Qarshi   -  2009 
 
 
 
UQTIRISH  XATI 
 
Mikrobiologiya  va  virusologiya    fani  bakalavr  darajasini  egallovchi 
biologiya  mutaxassisligiga  maxsus  kurs  sifatida  o
‘tiladi.  Mikrobiologiya  va 
virusologiyaning  boshqa  fanlar  bilan  o'zaro  bog'liqligi;  Hozirgi  zamon 
mikrobiologiyasi  va  virusologiyasining  asosiy  metodologik  aspektlari;  Fanning  
sanoatdagi, qishloq xo'jaligi va ekologik muammolarni echishdagi o'rni; Fanning 
nazorat  turlari  va  baholash  mezonlari;  mikrobiologiya  va  virusologiyaning 
biologiyadan  mutaxassis  tayyorlashdagi  o'rni  kabi  masalalarni  qamraydi. 
Mikrobiologiya  va  virusologiya    ga  oid  ilmiy  tushuncha    va  ko
‘nikmalar berish 
uchun  dasturda  40oat  ma
’ruza,  30  soat  amaliy,  28  saot  laboratoriya,  76  soat  
mustaqil ta'lim  mashg
‘ulotlari  kiritilgan.  
Ajratilgan  40  soatlik  ma
’ruzaning  Mikrobiologiyaning  fan  sifatida  tutgan 
o
‘rni,  fani  predmeti,  tarixi,  maqsadi  va  vazifalari;  fanning  tadqiqot  uslublari, 
ob'ektlari;  mikrobiologiya  va  virusologiyaning  boshqa  fanlar  bilan  o'zaro 
bog'liqligi ma
’lumotlar (beriladi) tashkil qiladi. 
Shuningdek 
ma
’ruzaning  asosiy  qismlaridan  birini  prokariotlar 
morfologiyasi  va  hujayra  tuzilishi.  Bakteriyalar  o'lchamlari  va  morfologiyasi  va 
ularning tuzilishi to
‘g‘risidagi ilmiy ma’lumotlar egallaydi.  
Bu  mavzuda  suv  omillari,  Prokariot  xujayralar  tuzilishi.  Bakteriya 
xujayrasining  struktura  asoslari.  Hujayra  devori,  tuzilishi,  tavsifi  va  kimeviy 
tarkibi.  Gram  musbat  va  gram  maifiy  bakteriyalar  xujayra  devori,  tarkibi  va 
farqlari.  L 
—  shaklli  bakteriyalarning  hosil  bo'lishi,  mikoplazmalar. 

---

Arxibakteriyalarning  xujayra  devori,  sitoplazmatik  membrana,  uning  ba'zi 
xususiyatlari va kimyoviy tarkibi. Sitoplazmatik  membrana funksiyasining xilma 
— xilligi. Mezosomalar.    Sitoplazma.    Bakteriyalarning    nukleoid,    tarkibi, 
tuzilishining o'ziga xosligi, funksiyasi. Plazmidalar. 
Ma
’ruzalarga  mavzular, ketma-ketligi davomida Ko'payish va o'sish 
 Mikroorganizmlar  va  ularning klassifikasiyasi, Prokariotlarning  oziqlanishi,  
mikroorganizmlar  metabolizimi,  mikroorganizmlarga  tashqi  muhit  omillarining 
ta'siri,  mikroorganizmlarning  o'zaro  va  boshqa  organizmlar  bilan  munosabati, 
irsiyat va o'zgaruvchanlik, biosfera va mikroorganizmlar ekologiyasi 
mikroorganizmlarnin\ xalq xo'jaligi vatibbiyotdagi ahamiyati 
haqida  fikr 
bildiriladi.  
Kursning  amaliy  ish  va  laboratoriya,  ma
’ruzada  olingan  bilimlar  asosida 
bakteriyalarning  shakillarini  oziq  muhit,  preparat  tayyorlashni  va  mikroskop 
orqali ko'zatib rasmini chizib xulosa yozish, ishlari  amalga oshiriladi. 
Mustaqil  ishlash  uchun  talabalarga  mikrobiologiya  va  virusologiyaga  oid 
ma'lumotlar mavjud bo'lgan turli adabiyotlar tavsiya etiladi. Bundan tashqari zarur 
hollarda  laboratoriyalardagi  mavjud  asbob  va  uskunalar  ham  ularni  yaxshi 
biluvchi  mutaxassis  yoki  o'qituvchi  ishtirokida  talabalar  ixtiyoriga  beriladi. 
Mustaqil  ishlash  uchun  beriladigan  mavzular  va  ishlar  individual  xarakterda 
bo'lib, talabalarning mikroorganizmlarda boradigan fiziologik jarayonlarni yanada 
chuqurroq  o'rganishga  qaratilgandir.  Tavsiyalar  individual  talabga  asoslanadi  va 
joriy, oraliq nazorat shaklida yoki referat hamda muloqot tarzida topshiriladi.