’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta ‘lim vazirligi qarshi davlat universiteti

Temperaturaning  ta
’siri.  Mikroorganizmlarning  tevarak-atrof  muhit 
temperaturasiga  bo
’lgan  munosabati  juda  katta  qizikish  tugdiradi,  chunki 
temperatura  faqat  biror  mikroorganizmning  rivojlanish  tezliginigina  emas,  balki 
uning  rivojlanish  imkoniyatini  ham  belgilaydi.  Har  bir  organizmning  hayot 
faoliyati  muayyan  temperatura  chegarasiga  ega,  lekin  odatda  bu  chegaradan 
chiqib  ketadi.  Temperaturaga  bog
’liqlik,  odatda,  uchta  kardinal  nuqta  bilan: 
minimum,  optimum  va  maksimum  bilan      ifodalanadi.  Minimaldan  past 

---

temperaturada  mazkur  organizm    yashay    olmaydi,  optimal  temperaturada 
organizm juda tez rivojlanadi; maksimal temperaturada esa mikroorganizmlarning 
hayot faoliyati tugaydi. Bu kardinal nuqtalar turli xil mikroorganizmlar uchun har 
xildir. 
Optimal temperaturaga munosabatiga ko
’ra, barcha  mikroorganizmlar uch 
gruppaga bulinadi. 
Birinchi  gruppaning  temperatura  optimumi  20°  ga  yaqin  bo
’ladi.  Bular 
psixrofil
  mikroorganizmlardir.  Bularga  asosan  shimoliy  dengizlarda  va  shimol 
tuproqlarida yashaydigan mikroorganizmlar kiradi. Bu mikroorganizmlar 0° dan + 
25 
— 30° gacha bo’lgan temperatura sharoitida rivojlana oladi, ba’zan ular noldan 
past temperaturada ham juda sekinlik bilan o
’sadi. 
Ikkinchi gruppaning temperatura optimimumi 20 
— 35° bo’ladi. Bu gruppa 
mikroorganizmlar uchun temperatura 3° dan to 45 
— 50° atrofida o’zgarib turadi. 
Bular  mezofil  mikroorganizmlar  deb  atalib,  ko
’pchiligi  hamma  joyda  tarqalgan 
bakteriya va zamburug
’lardir. 
 
Termofillar 
(termos  -  issiq).  Bu  guruhga  mansub  bakteriyalarga 
aktinomitsetlar,  ba
’zi  bir  ko’k  –  yashil  suvt  o’tlar    misol  bo’ladi.  Termofill 
bakteriyalar 
yuqori 
temperaturada 
rivojlanadi. 
Bu 
bakteriyalarni 
A.A.Imshenetskskiy tubandagicha klassifikatsiyalaydi.: