’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta ‘lim vazirligi qarshi davlat universiteti

  9-rasm.  Sut kislotali bijg
’ish protsessida ishtirok etadigan bakteriyalar;  
A)  streptokokkus  laktis;  b)  bakterium  bulgarikum;  v)  bakterium  kukkumeris 
fermentati; g) bakterium koli.   
Kerakli  jihozlar:  mikroskop,  buyum  oynalari,  bakterial  ilmoq,  qatiq,  tuzlangan 
bodring  va  karam  namakoblari,  1  %  li  fenol  eritmasi,  FeS13  ning  1  %  lieritmasi, 
Lyoffler sinkasi va fuksin bo
’yog’i. 
 
 
 
Darsning maqsadi: 

---

Sut kislotali bijg
’ish jarayonini qo’zg’atuvchi mikroorganizmlarni o’rganish. 
  
Ishning borishi: 
Sut  kislota  hosil  bo
’lganligini  aniqlash  uchun  Uffelman  reaktsiyasi 
o
’tkaziladi. Buning uchun probirkaga fenolning 1 % li eritmasidan 3 ml quyib, unga 
bir  necha  tomchi  FeS13  eritmasi  qo
’shilsa,  aralashma  ko’k  rangga  kiradi.  Shu 
probirkaga  tuzlangan  bodring  yoki  karam  namakobi  qo
’shilgandan keyin eritmaning 
rangi  sarg
’ayishi tarkibida sut kislota borligini bildiradi. Qatiq tarkibida sut kislota 
borligini aniqlashda ham shunday hodisa yuz beradi.  
Qatiqdan  quyidagi  usulda  preparat  tayyorlanadi:  oddiy  buyum  oynasida  qatiqdan 
mazok  tayyorlanib  kuritiladi.  Fiksatsiya   qilish  uchun  mazok  ustiga  10  tomchi  spirt -
efir  aralashmasi  tomizilib,  so
’ngra  5-10  minut  tinch  qoldiriladi.  Spirt-efir 
aralashmasi  ta
’sirida  qatiq  tarkibidagi  yog’  zarrachlari  yo’qoladi,  bakteriyalar  esa 
nobud bo
’lib, oynaga yopishib qoladi. Ma’lum vaqtdan so’ng mazok Lyoffler sinkasi 
bilan  bo
’yaladi va mikroskopda ko’riladi. Bunda oval shaklidagi va bir-biriga zanjir 
xalqalariga  o
’xshab  ulangan  streptokokkus  laktis  hamda  uzun  tayoqcha  shaklidagi 
bakterium bulgarikum ko
’rinadi. 
Bodring  namakobida  bakterium  kukkumeris  fermentati,  karam  namakobida 
esa  bakterium  brassika  nomli  bakteriyalar  mayda  tayoq  shaklida  ko
’rinadi.  Ularni 
ko
’rish  uchun  namakobdan  mazok  tayyorlanib,  havoda  quritiladi,  spirt  lampa 
alangasida fiksatsiyalanadi va bo
’yalgandan so’ng mikroskopda ko’riladi.