’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta ’lim vazirligi. Buxoro davlat universiteti

 

 

 

 

---

65 

 

Jismoniy qobiliyatlarni rivojlantrishda yosh xususiyatlari. 

Yosh  sportchilarni  tayyorlash  ishini  muvaffaqiyatli  amalga  oshirish  uchun  

rivojlanishning  yosh  xususiyatlarini,  tayyorgarlik  darajasini,  tanlangan  sport  turi 

xususiyatlarini, jismoniy sifatlar rivojining o

’ziga xos jihatlarini, harakat ko’nikma 

va 

malakalarining 

shakllanishini 

sinchiklab 

hisobga 

olish 

zarurdir

.O.V.Goncharovaning 

fikricha  yosh  sportchilarning  maxsus  jismoniy 

tayyorgarligi  tanlangan  sport  turi  bo

’yicha  musobaqa  faoliyatining  xususiyatlari 

qo

’yadigan  talablarga  qat’iy  rioya  qilgan  holda  jismoniy  qobiliyatlarni 

rivojlantirishga qaratilgan.  

Murabbiyning yosh zonalarini bilishi ko

’p yillik mashq jarayonini yaxshiroq 

tizimlashtirishga  imkon  beradi.  Biroq  yosh  ko

’p  yillik  mashg’ulotning  oqilona 

tizimini qurishda e

’tiborga olish zarur bo’lgan yagona omil emas. Sportchilarning 

alohida  jismoniy  qobiliyatlarini,  jismoniy  sifatlarni  tarbiyalash  uchun  eng  qulay 

davrlarni,  shuningdek,  texnik-taktik  faoliyatlarni  sifatli  o

’zlashtirish  uchun 

moyillikni ham chuqur o

’rganish lozim

.  

Yoshlik  davrida  barcha  jismoniy  qobiliyatlar  zahirasi  mavjud  bo

’ladi. 

Buning  uchun  oqilona  va  muntazam  pedagogik  ta

’sirotlar  ta’daqlangan  bo’lishi 

kerak.  Yosh  sportchilarning  jismoniy  qobiliyatlarini  rivojlantirishga  qaratilgan 

pedagogik  ta

’sirot  yoshga  mos  rivojlanish  jarayonining  u  yoki  bu  pog’onasida 

o

’sishi eng yorqin ifodalangan qobiliyatlarning to’la namoyon bo’lishiga yordam 

beradi.  Maktab  yoshidagi  bolalar  harakat  faoliyatlarining  rivojlanishidagi  sezgi 

bosqichlari  topografiyasi  berilgan.  Yuqoridagi  qatorda  o

’g’il  bolalarda  harakat 

faoliyati rivojlanishining sezgirlik bosqichlari, pastki qatorda esa qizlardagi xuddi 

shunday bosqichlar ko

’rsatilgan.  

Mazkur  ma

’lumotlarning  hisobga  olinishi  trenerga  u  yoki  bu  jismoniy 

qobiliyatlarning  o

’sishidagi  to’xtab  qolishlarga  barham  berish  imkoniyatini 

yaratadi. Jismoniy qobiliyatlar tushunchasiga aynan harakat faoliyatining namoyon 

bo

’lishi  bilan  birga  bu  namoyon  bo’lishning  o’ziga  xosligini  belgilovchi  ruhiy  – 

fiziologik  xususiyatlar  ham  kiradi.  Kuchning  miqdoriy  o

’lchami  sifatida  mushak 

zo

’riqishining  kattaligi  xizmat  qiladi;  tezkorlikning  o’lchami  -  mushak 

---

66 

 

qisqarishlari tezligi, uning yashirin davri, shuningdek, muayyan masofa kesmasida 

harakatlanish tezligi;