Zbekiston respublikasi oliy

Tokli kesim sxemalari

Uch fazali va uch releli sxema boʻyicha bajarilgan tokli kesimlar 110 kV va undan katta kuchlanishdagi (neytrali mustahkam zaminlangan tarmoqlar) elektr tarmoqlari uchun qoʻllaniladi (6.10–rasm). Tok transformatorlar nazorat qilinayotgan har bir uchta fazada oʻrnatiladi. Tok transformatorlarning ikkilamchi chulg’amlari va tok relelarning chulg’amlari «yulduz/yulduz» (Y/Y) sxemasi boʻyicha ulanadi; bunda normal ish holatida relelardagi toklar tok

transformatorlarning ikkilamchi toklariga teng, ya’ni
^k_sx ^1.

9. 
   – rasm. Tokli kesimning uch fazali va uch releli sxemasi
   

Odatda 110 kV va undan katta kuchlanishli tarmoqlarda bir fazali yerga qisqa tutashuvlarga qarshi qoʻshimcha himoya sifatida maxsus nol ketma – ketli tokli himoya qoʻllanilishi sababli KA2 tok relesini ishlatmasa ham boʻladi (ya’ni ikki fazali va ikki releli sxema).
SQ blok kontaktning vazifasi himoyaning ishlashi natijasida Q uzgich uzilgandan soʻng, uzgichning YAT oʻchirish chulg’amini manbadan oʻz vaqtida ajratishdir. Shu bilan birgalikda oraliq relesining KL1.1 kontaktlarini yoy ta’siridan kuyishini oldini oladi.

9. 
   – rasm. Tokli kesimning ikki fazali va ikki releli sxemasi
   

Ikki fazali ikki releli sxema (6.11 – rasm) asosan neytrali izolyatsiyalangan
yoki kompensatsiyalangan elektr tarmoqlarni himoyalashda qoʻllaniladi (odatda 6
– 35 kV). Bu yerda tok transformatorlari himoyalanayotgan tarmoqning ikkita fazada oʻrnatiladi (odatda A va C fazada), tok transformatorlarning ikkilamchi chulg’amlari hamda relelarning chulg’amlari «toʻliqsiz yulduz» sxemasi

koʻrinishida ulanadi. Ushbu holatda
^k_sx ^1.

Tok transformatorlarning toʻliq boʻlmagan yulduz ulanishli sxemasida barcha

qisqa tutashuvlar uchun
^ksx
^1 .

6.12-rasm. Transformatorlarning tokli kesimida maksimal tok relelarining ulanish sxemalari


Ikki fazaning toklar ayirmasiga ulanishli tok transformatorlar sxemasida

(6.12,b-rasm) simmetrik yuklamalarda va uch fazali qisqa tutashuvlarda
k_sx  3 ^,

lekin ikki fazali A-B va B-C qisqa tutashuvlarda
^ksx
^1. Ushbu tok

transformatorlarining ulanish sxemalarini solishtirish natijasida xulosa shuki,

agarda
^Iish.tk
va ^k_sx
oʻzgarmagan hollarda 6.12, b – rasmdagi sxemadagi tok

relelarining ishlash toki ifoda boʻyicha 6.12, a – rasmdagi sxemaga nisbatan 1,73 marta kattadir. Ushbu nisbat sezgirlik koeffitsiyentini hisoblashda juda muhim ahamiyatni kasb etadi. Sezgirlik koeffitsiyenti quyidagicha aniqlanadi:

^ksez
_I (2)
_r . min
^Ir.ish

, (6.9)

bu yerda
(2)

I
r.min
- himoyalanayotgan transformatorning yuqori kuchlanish

tomonidagi chiqishlaridagi ikki fazali qisqa tutashuv vaqtida reledagi minimal

tokining qiymati (6.12-rasmdagi K nuqta); orqali aniqlanadi.
^Ir.ish
- relening ishlash toki ifoda

Sezgirlik koeffitsiyenti taqriban ikkiga teng boʻlishi kerak.

9. 
   2, a rasmdagi sxema uchun ikki fazali qisqa tutashuvning barcha turlarida hamda 6.12, b rasmdagi sxemadagi A – B, B – C fazalardagi qisqa tutashuvlarda
   

^ksx
^1, shundan kelib chiqadiki :

_I (2)
_{3 I} (3)

I
(2)
r.min
_q . t . min _ q . t . min
, (6.10)

ⁿt.t
2 n_t.t

bu yerda

(3)

I
q.t.min

- energiya tizimning maksimal qarshilik holatidagi

himoyalanayotgan transformatorning yuqori kuchlanish tomonidagi chiqishlardagi uch fazali qisqa tutashuv vaqtidagi birlamchi tokning minimal qiymati.

3.