Ўзбекистон республикаси олий ва урта махсус таьлим вазирлиги навои кон металлургия комбинати

Минимал режимда схема элементлари қаршиликларини ҳисоблаш.

a) Трансформатор БППдан ТДН-6300/110

ΔP_қ.т=44 квт


Uн=115кв


U_k=7,5%

Aктив қаршилиги:

Индуктив қаршилиги:

Тўла қаршилик:

Б) KТП-4. Tрансформатор TM-100/10


ΔP_қ.т=4,5kвт


U_ном=10,5 kв


U_k=4,5%

Актив қаршилиги:

Индуктив қаршилиги:

Тўла қаршилиги:

в) ЭУЛ системадан БПП гача. Линия тури АС-70

Л=20км
x₀=0,44 ом/км
r₀=0,45 ом/км
Актив қаршилиги:
R_лэп=r₀ ∙Л=0,45 ^.20=9 ом

Индуктив қаршилиги:

X_лэп=x₀^. Л=0,44 ^.20=8,8 ом

Тўла қаршилиги:

г) БПП дан ҚТП-4гача кабел. Kабел тури ААШв-3x16мм²

Л=265 м = 0,265 км
x₀=0,113 ом/км


r₀=1,94 ом/км

актив қаршилиги:

r_каб=r₀ ∙Л=1,94 ^.0,265=0,51 ом
Индуктив қаршилиги:


X_каб=x₀^.Л=0,113 ^.0,265=0,03 ом
Тўла қаршилиги:





3.4.. Минимал режимда қисқа туташув токларини ҳисоблаш.

a) K1. Қисқа туташув БПП юқори томони кучланиш шинасида U_н=115 Кв.

Tўла қаршилик :
Z_K1=Z_c+Z_лэп=12,6 Om, бунда Z_c=0

Даврий ток:

Зарбий ток: k_y=1,8





I_∞­=1,04 ^. I_k = 1,04 ^. 5,3=5,5 kA
Қисқа туташув нуқтаси:

б) K2. Қисқа туташув БППнинг паст кучланиш томонида. U_н=10,5 kв.

Тўла қаршилик:


Z_K2=(Z_K1+Z_бпп) ^. k_tt²=(j12,6+14,6+j157) ^.(10,5/115)² =1,36 ом

Даврий ток:

Зарбий ток: k_y=1,8

I_∞=1,04 ^. I_k = 1,04 ^. 4,46= 4,63kA

Қисқа туташув қуввати:

в) K3. Қисқа туташув ҚТП-4 нинг Юқори томонида

U_н=10,5 кв.
Тўла қаршилик:


Z_K3=Z_K2+Z_каб=0,11+j1,35+0,51+j0,03=0,62+j1,38=1,51 ом

Даврий ток:

Зарбий ток: k_y=1,8

I_∞=1,04 ^. I_k = 1,04 ^. 4,01=4,17 kA
Қисқа туташув қуввати:

г) K4. Қисқа туташув ҚТП -4нинг паст кучланиш томонида U_н=0,4 кв

.
Тўла қаршилик:


Z_K4=(Z_K3+Z_ktp) ^.k_tt²= 0,076 ом

Даврий ток:

Зарбий ток: k_y=1,8



I_∞=1,04 ^. I_k = 1,04 ^. 3,04=3,16 кА
Қисқа туташув қуввати :




3.5.. Максимал режимда қисқа тутаув токларини ва зарбий токларни ҳисоблаш (линиялар параллел ишлайди)

a) K1.Қисқа туташув БПП нинг юқори кучланиш томонида U_н=115 kВ.

Тўла қаршилик Z_K1=Z_c+Z_лэп /2=6,3 ом

Дарий ток:

Зарбий ток: k_y=1,8



I_∞=1,04 ^. I_k = 1,04 ^. 10,55=10,972 кA

Қисқа туташув қуввати:

б) K2. Қисқа туташув БППнинг паст кучланиш томонида. U_н=10,5 kв.

Тўла қаршилик :

Z_K2=(Z_K1+Z_гпп/2) ^. k_tt²=(j6,3+(14,6+j157)/2) ^.(10,5/115)² =0,67

Даврий ток:

Зарбий ток: k_y=1,8



I_∞=1,04 ^. I_k = 1,04 ^. 9,05=9,4 кA

Қисқа туташув қуввати:

в) K3. Қисқа туташув ҚТП 4нинг юқори кучланиш томонида U_н=10,5 kв.

Тўла қаршилик :

Z_K3=Z_K2+Z_kаб/2=0,67+j0,255=0,925 ом

Даврий ток:

Зарбий ток: k_y=1,8





I_∞=1,04 ^. I_k = 1,04 ^. 6,6=6,8 кA
Қисқа туташув қуввати:

г) K4. Қисқа туташув ҚТП-4ни паст кучланиш томонида. U_н=0,4 kв.

Тўла қаршилик:

Z_K4=(Z_K3+Z_ktp) ^.k_tt²=(0,925+51,6j) ^.(0,4/10,5)² =0,08 ом
Даврий ток:



Зарбий ток: k_y=1,8



I_∞=1,04 ^. I_k = 1,04 ^. 2,9=3,016 кА

Қисқа туташув қуввати:

Ҳисобланган қисқа туташув токлари 11-дадвалда клтирилган

11-жадвал

Авария режими	KT нуҚТаси KT	K-1, kA	K-2, kA		K-3, kA	K-4, kA
Мин	Iкз, kA	5,3	4,46		4,01	3,04
	IУд, kA	13,45	11,4		10,2	7,72
	I∞, kA	5,5	4,63		4,17	3,16
	Sкз, MВА	871,6	81		72,8	2,1
Мax	Iкз, kA	10,55	9,05		6,6	2,9
	Iуд, kA	26,9	23,09		16,9	7,36
	I∞, kA	10,97	9,41		6,8	3,016
	Sкз, MВА	2099	164,4		119,9	2
T ишлаш вақти	сек	2,2		1,7	1,2	0,7

3.6. КОММУТАЦИОН ҚУРИЛМАЛАРИНИ ТАНЛАШ.

Электр аппаратларини танлаш каталоглар ёрдамида электр қурилманинг нормал режимдаги кўрсатгичлари бўйича бажарилади. Қабул килинган аппаратни уланиш нуқтасидаги максимал қисқа туташув токи таъсири бўйича текшириб кўрилиши зарур. Албатта, каталог бўйича танланган аппаратларнинг параметрлари (номинал кучланиши ва токи) электр қурилманинг эксплуатация шароитидаги кучланиш ва ток миқдорларига тенг ёки катта бўлиши керак.

Кўп ҳолларда электр аппаратлари комплект панеллар, шкафлар ёки комплект тақсимлаш пунктлари сифатида қабул қилинади. Аппаратлар, қурилмаларни танлашда уларни корхона бўйича бирхиллаштиришга (унификасиялашга) катта эътибор берилади. Бу эса электр таъминоти тизимини кам сарф харажатлар билан рационал эксплуатация қилиш имконини яратиб, ишончлигини оширади.
Конкрет аппаратларни маълум иш режим шароитлари учун қабул қилинганда кўплаб омилларни ҳисобга олишга тўғри келади. Биз бўлардан фақат аппаратларни қисқа туташув токи таъсирига чидамлигига эътибор берамиз, яъни аппаратларнинг тугунлигини ҳисобга оламиз.

1. 
   Кабелларни танлаш. Кабеллар, шиналар номинал ток ва кучланишлар бўйича қабул килиниб, қисқа туташув токининг термик таъсирига текшириб кўрилади. 10 кВ гача бўлган мис ёки алюмин симли ва қоғоз изолясияли кабелларда қ.т. режимида ҳароратнинг қисқа муддатли ошиши 250 дан ошмаслиги керак. Бу бунинг учун кабел симининг кундаланг кесимининг қиймати қуйидагича аникланиши керак:
   

бу ерда Iқ - қисқа туташув режимининг турғун токи;
тк - келтирилган вақт давомийлиги, бу вақт давомида қ. т. турғун токи шундай иссиқлик ҳосил қиладики, унинг миқдори ўзгарувчан қ.т. токини ҳакикий т вақтидагига эквивалент бўлади. тк- миқдори махсус адабиётларда келтирилган графиклар асосида аниқланади.
- кабел симининг жоиз кизиши ҳароратининг қийматига боғлик бўлган коеффисиент, унинг миқдори 10 кВ гача бўлган мис ва алюмин симли кабеллар учун мос равишда 7 ва 12 га тенг.
Кабел кесимини юқорида кўосатилган формула бўйича аникланганда энг якин кичик стандарт кесим танланади.
Юқори кучланишли узгичларни танлаш. Юқори кучланишли электр энергиясини узатиш ва тақсимлаш жараёнида электр занжирларини улаш ва узишга тўғри келади. Бу операсиялар махсус узгичлар (виключатели) воситасида бажарилади. Узгичлар ёрдамида электр токларни фақат номинал режимларда эмас, балки ҳар хил авария ва қисқа туташув ҳолатларда ҳам узиш ёки улаш операсияларини бажариш мумкин. Маълумки, қисқа туташув режимидаги токнинг миқдори жуда катта бўлади.
Юқори кучланишли узгичларни номинал кучланиши ва токи, ўчирилувчи токнинг қиймати ва қуввати бўйича қабул қилинади. Одатда, узгичнинг каталогдаги кўрсатгичлари ва ҳисобий микдорлар ўзаро солиштириштирилади.
Қисқа туташув токи бўйича текширилганда узгичнинг максимал узиши мумкин бўлган токи узгич ўрнатилган нуқтадан ўтадиган зарб токи билан киёсланади:
и_мах  и_й
Бундан ташқари узгичнинг узиш қуввати ҳисобий узиш қувватидан катта бўлиши керак, яъни Sн.у S р.у.
Ажраткичларни танлаш. Ажраткичлар (разъединители) кучланиш таъсиридаги токсиз электр занжирларини узиш ёки улаш учун ишлатилади. Айиргичлар электр занжирларида кўриниб турувчи узук ораликни ҳосил килади. Айргичларда электр ёйни ўчирадиган мосламалар бўлмаганлиги учун улар узгичлардан кейин ёки олдин ўрнатилади. Айиргичлар таъмирлаш ишларида ёки узувчи аппаратларни ревизия қилинаётганда хавфсизликни таъминлашда қўлланилади.
Айиргичларни танлаш ва текшириш узгичлар учун кўрсатилган тартибда бажарилиб, узиш токи ва қуввати бўйича текширилмайди.
Юқори кучланишли сақлагичларни - номинал кучланиш ва ток орқали қабул қилинади ва максимал узувчи ток ва қувват бўйича текшириб кўрилади.

Бу ерда I_уз - сақлагичнинг энг катта узиш токи (каталогда келтирилади).
Бўлгич ажратгич сингари шартлар бўйича танланади ва текширилади.
Қисқа туташтиргич шу ажраткич сингари шартлар бўйича танланади, номинал ток бўйича танлашни қўшиш мумкин.
Юклама ўчиргичи худди шу шартларга асосан танланади ва текширилади, ўчира олиш қобилиятини қўшимча қилиш мумкин.


бу эрда: - ўчириш номинал токи
- ўчириш номинал қувват
Ток трансформаторларини танлаш. Ток трансформаторлари номинал ток, номинал кучланиш, иккиламчи чулғамнинг юкламасига боғлик бўлган аниқлик даражасига қараб қабул қилинади ва электродинамик ва термик турғунликлар (К_дин ва ҚТ) бўйича текширилиб турилади. Электродинамик бардошлик қуйидаги шарт бажарилганда содир бўлади:

Бу ерда К_дин - ток трансформаторлари учун каталогларда берилган бўлади; Iн - трансформатор бирламчи чулғамининг номинал токи.
Кучланиш трансформаторини танлаш. Электр ўлчов асбобларини улаш учун қўлланиладиган кучланиш трасформаторлари номинал кучланиш, юкламанинг миқдори асосида қабул қилинади. Заминлаш токи кам бўлган тармоқларда изоляция ҳолатини назорат қилиб туриш учун беш стерженли кучланиш трансформатори ишлатилади. Кучланиш трасформаторининг қуввати чулғамлари параллел уланган электр асбобларнинг қабул қиладиган тўла қувватидан катта бўлиши керак, яъни

Бу ерда R_å=S₂ cos j - асбоблар ғалтакларининг истеъмол қиладиган актив қуввати;

Q_å=S₂ sin j - асбоблар галтакларининг истеъмол киладиган реактив қуввати
Юқоридаги шартлар асосида аппаратлар танланади:


U_nom.ap=U_nom.ust,
I_nom.ap> I_rab,
I_din.max ≥ I_din.ud.max,
I_ter^{2 .} t_ter ≥ V_k

Ташқарига ўрнатиладиган 2 колонкали икки ерга уловси пичоқли уч қутбли РНДЗ-2-110-630 турдаги ажратгич танланади..