Ўзбекистон республикаси олий ва урта махсус таьлим вазирлиги навои кон металлургия комбинати

I – Вариант

1. 
   КЛ – 1. БПП дан –КТП 1 гача
   

U_H = 10 /0,4 кВ

l = 56 м =0.056 км
Ҳисобий қувват S_x = 1844,5 [кВА]

Ҳисобий ток

Ҳалокатли режимдаги ҳисобий ток

Кўндаланг кесим юзасини топамиз F = I_x / J_э

бу ерда J_э = 1,2 А /см² –КЛ учун F = 74,4 / 1,2 =44,4 мм ²

Демак КЛ транщеяда 2хАAШв 3х50 мм ² танлаймиз


I_дд = 140 А ∆Р = 44 кВт / км к = 2,11 м.сўм


Юклама коэффициенти к_ю = 53,3 / 140 = 0,38
КЛ нинг умумий нархи к¹_кл = к_кл n*l = 2,11*2*0.056 = 0,23 млн. сўм
Линиядаги қувват исрофи

∆W = ∆Р к²_ю n l =44*(0,38)² *2*0,056 = 0,71 кВт

Линиядаги энергия исрофи нархи

U_пэ = ∆W τ_{m β} = 0,71*4592*331 = 1,08 млн.сўм / йил


Қолган кабел линиялар ҳам худди шундай ҳисобланиб топилади ва натижалари қуйидаги жадвалга киритилади.




3.3.ҚИСҚА ТУТАШУВ ТОКЛАРИНИ ҲИСОБЛАШ

Саноат корхонасининг электр таъминоти қабул қилинган схемаси учун БПП, МТП тақсимловчи қурилмаларни электр қурилмаларини электр аппаратларини кабелларни, шиналарни танлаш керак. Электр аппаралари ўтказгичларни давомий иш режаси шароити бўйича танланиб, кейин эса қисқа туташув токи таъсирига чидамлилигига текширилади, шунинг учун электр аппаратларини танлаш учун қисқа туташув токларини ҳисобланади. Бундан ташкари қисқа туташув токларининг ҳисоби ҚТТ чегаралашни текширишини ва шу токларни чегаралашнинг энг мақбул усулини топиш имконини беради.

Ўтказувчи аппаратнинг қисқа туташув режимида чидамлилигини текшириш учун шу текширилаётган аппарат уланган занжирдаги бошланғич апериодик ҚТ токини ҳисоблаш лозим. Қисқа туташув ҳисобий токлар лойиҳа бажараётган томонидан танланади. Корхонада БПП мавжуд бўлса, қисқа туташув токи қуйидаги нуқталарда ҳисобланади.

1. 
   Ташқи электр таъминоти тизимининг кабел ва ҳаво линияларининг бошида;
   
2. 
   Ташқи электр таъминоти тизимининг линиянинг охирида;
   
3. 
   6-10 кВ БПП шиналарида;
   
4. 
   БПП дан энг узоқ жойлашган цех трансформатор подстанциянинг юқори томонида.
   

Агар БПП дан шу подстанциягача бўлган масофа кичик бўлса, шу нуқтада ҚТ хисобланмайди ва аппаратлар 3- нуқтадаги ҚТ токига цех ТП текширилада.
5. Бирор бир цех подстанциянинг қуйи томонида ҳисобий схема сифатида қурилманинг нормал схемаси қўлланилади, бунда электр стансияларининг генератор ва трансформаторлари параллел ишлайдилар. Учинчи нуқтадаги ҚТ токининг қуввати ВМГ-133 ВМГ-6Т ВМГ-10 енгил типли ўчиргичлар 6 кВ кучланишда 250 МВА дан ва 10 кВ ли кучланишда эса 350 МВА дан ошмаслиги керак.
Агар бу шарт бажарилмаса маҳсус чоралар қўллаш (линия ва трансформаторлар алохида ишлаш, гурухий реакторларни урнатиш, юқори индуктив қаршиликли трансформаторларни қўллаш ва х.к).
Юқори кучланишли ҚТ токларнинг ҳисобий нисбий бирликларда олиб бориш зарур. Агар ҳисобий қаршилик 3 дан кам бўлса, ҚТ токлари АРВ ли генераторлар ҳисобий эгри чизиклар бўйича аниқланади, акс ҳолда ҳисоблар қуввати чексиз бўлган манба учун амалга оширилади. Қуйи кучланишда ҚТ токининг ҳисоби номли бирликларда цех трансформаторининг актив қаршилигини, куйи томондан шиналарни, ток трансформаторларни ва бошқаларни ҳисобга амалга олиши лозим.
Қисқа туташув давомида уни бошланиши то шикастланган участканинг ўчириш моментигача занжирда ўтиш жараёни окиб ўтади. Қисқа туташув манбаси бўлиб турбогенераторлар ва гидрогенераторлар, синхрон компенсаторлар ва двигателлар бўлади. Қисқа туташув токларини ҳисобида қуйидаги катталиклар аниқланади:
Iн – ҚТ токнинг даврий ташқил этувчисининг бошланғич эффектив қиймати;
i_з – қисқа туташув токнинг зарб токи, электр аппаратларни, шина ва изоляторларни динамик бардошлилигига текшириш учун керак бўлади;
Iу – қисқа туташув давридаги эффектив қийматининг энг катта эффектив ҚТ токи, биринчи давр мобайнидаги электр аппаратларнинг электродинамик бардошлигини текшириш учун керак;
I_0,2 – ҚТ токининг τ=0,2 с даги оний қиймати;
I_¥ - ҚТ токининг турғун режими учун эффектив қиймати, ўчиргичларни текшириш учун керак. Ҳисобий эгри чизиклар ёрдамида қисқа туташув нуқтасидаги токнинг ҳисоби аниқланади. Бу эгри чизиклар ҚТ токининг ҚТ занжирининг ҳисобий қаршиликларга неча маротаба катталигини кўрсатади.
К (т) = f (Хрез)
Sб – базавий қувват, U_б – базавий кучланиш сифатида ҚТ токи ҳисобланаётган нуқтанинг ўртача кучланишини олиш мумкин.
I_б – базавий ток, қуйидаги формула бўйича аниқланади:
I_б = Sб/Ö3 Uб
Реактив ва актив қаршиликлар қуйидаги формула орқали аниқланади:
х_бл = х_о × l × (Сб/Уб)
r_бл = r_о × l × (Сб/Уб)
бу эрда: r_о , х_о – линиянинг 1 км узунлигига тўғри келадиган актив ва индуктив қаршиликлар л₀ – линиянинг узунлиги (км).
Агар қабул қилинган базавий қувват таъминот манбасининг номинал қувватига тенг бўлмаса, эгри чизиклардан олинган умумий қаршиликни формула орқали аниқлаш мумкин:
х_р = Хб_рез×(Сн / Сб)
бу эрда: Sн – ҚТ жойидаги таъминот манбасининг қуввати.
Sб – базавий қувват (МВА)
Зарбавий токнинг амплитуда қиймати қуйидаги формула орқали аниқланади:
I _з = к_з ×Ö2 ×I
бу eрда к_з – зарб коеффисиенти.
Қисқа туташув биринчи давридаги эффектив қийматининг энг катта эффектив ҚТ токи дейилади ва у қуйидагича аниқланади:
I_з = I²×

к_з=1,8 I_у=1,52 I i_у=1,68×I_у

Электр узатиш линияларида, кабел линияларида ва трансформаторларда содир бўладиган қисқа туташув токларини ҳисоблаш ва амалда эътиборга олиш, электр қурилмаларини чидамлилигини, ўзоқ муддат сифатли ишлаш имкониятини беради.Ҳалокатли режимларда қисқа туташув ҳисобий токларини ва шуларга мос келадиган коммутацион аппаратларни танлаш лозим бўлади

Ушбу лойиҳа учун энг узун линияда содир бўлиши мумкин бўлган линияни принципиал схемасини ва унга мос ўриндош схемасини тузамиз. Асосий тўртта нуқта учун қисқа туташув токларини , зарб токларини ва қувватларини ҳисоблаймиз.