Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта

 

16-chizma. Markaziy bank tomonidan pul taklifining  

boshqarilish chizmasi. 

 

 



 Zaxiralar  



 Pul taklifi  



 Foiz stavkasi 

 

 



  Barqaror baholar 



 Past darajadagi 

ishsizlik 



 YaIM ning real 

o„sishi 

 

 



 Bozor operatsiyalari 



 Qayta  moliyalashtirish 

stavkasi 



 Talab qilinadigan 

zaxira darajasi 

---

 

68 

Mazkur  chizma  asosida  Markaziy  bank  pul  taklifini  nazorat  qiladi 

va kreditlash shartlarini belgilab oladi. 

[48]. Pul bozori – bu shunday bozorki, u yerda pulga talab va taklif 

ta‟siri  ostida  foiz  stavkasi  darajasi  va  pul  «bahosi»  shakllanadi.  Pul 

bozorida pul tovarga o„xshab «sotilmaydi» va «sotib olinmaydi». Aynan 

shu  xususiyati  bilan  pul  bozori  boshqa  bozorlardan  tubdan  farq  qiladi. 

Pul  bozorida  pul  nominal  foiz  normasi  birligiga  ega  bo„lgan  muqobil 

likvid vosita bilan almashinadi (2-grafik). 

Grafikdan  ko„rinib  turibdiki,  taklif  chizig„i  (Sm)  vertikal  to„g„ri 

chiziq  shakliga  ega.  Buning  sababi  shundaki,  Markaziy  bank  muoma-

ladagi  pul  massasini  nazorat  qiluvchi  organ  sifatida  foiz  stavkasining 

o„zgarib turishidan qat‟iy nazar pul taklifini o„zgarmas darajada ushlab 

turishga  harakat  qiladi.  Har  qanday  turdagi  bozorga  o„xshab  pul  bozo-

rida ham talab va taklif chizig„i bir-biri bilan kesishadi. Grafigimizda bu 

kesishish nuqtasi E bilan belgilangan bo„lib, aholi va firmalar foiz stav-

kasi faqat 6,9 % bo„lgan taqdirdagina o„z ixtiyorlarida 150 mln. so„mlik 

pulni saqlab turishlari mumkin. 

Foiz stavkasi nisbatan past bo„lgan hollarda ular o„z portfellaridagi 

pullar miqdorini ko„paytirishga harakat qiladilar va shu orqali qimmatli 

qog„ozlar  bahosini  pasaytirishga,  foiz  stavkasini  oshirishga  intilib,  pul 

bozorida  pulga  bo„lgan  talab  va  taklif  muvozanatiga  erishadilar  va 

aksincha.  

 

                Nominal foiz stavkasi %