Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта

67-jadval. 

Bank balansi: 

Mutlaq moliyaviy ko„rsatkichlar manbalari  

 

№ 

Mutlaq 

ko„rsatkichlar 

B a l a n s d a g i 

shakl 

raqami 

qator  

ustun  

jadval  

(izoh) 

1 

2 

3 

4 

5 

6 

1. 

Kapital A 

0110BS 

32 

– 

– 

2. 

Kapital V 

– 

VII 

G 

3004CAB “Bank 

kapitali hisobi” 

3. 

Jami aktivlar 

0110BS 

14 

– 

– 

---

 

486 

4. 

Riskni hisob-

ga olgan hol-

dagi jami ak-

tivlar 

– 

8 

– 

3006CAR “Riskni 

hisobga olgan holda 

aniqlangan aktivlar” 

(Balansorti aktivlar) 

5. 

Likvid aktivlar 

– 

6 

– 

1-jadval 0022AAL 

“Likvidlik tahlili” 

 

 

 

 

B 

(2 va 3 

qator) 

0024 AAL “Bank 

aktivlari tahlili” 

6. 

Zudlik bilan 

likvid shaklini 

oluvchi 

aktivlar 

– 

1+2+3+4 

B 

0024AAL “Bank 

aktivlari tahlili” 

7. 

Daromad 

keltiruvchi 

aktivlar 

0110BS 

3+4+5+6+

7++8+9 

– 

– 

8. 

Jami 

majburiyat 

0110BS 

25 

– 

– 

9. 

Talab qilib 

oluvchi 

majburiyatlar 

– 

13 

B 

0026AAL “Bank 

majburiyati tahlili” 

jadvalining B ustunidagi 

1.2; 1.3; 5 va 9 qatorlari 

qiymatlarisiz 

10. 

Depozitlar 

– 

1+4+8 

J 

0026AAL “Bank 

majburiyati tahlili” 

 

Yoki 

– 

4 

– 

2106DMS «Mijozlar 

turlari bo„yicha 

depozitlar to„g„risida 

hisobot» 

 

 

11. 

Jalb qilingan 

mablag„lar 

0110BS  16+17+18+

+19+21 

– 

– 

12. 

Sof foyda 

(zarar) 

0204 IS 

11 

– 

«Foyda va zarar 

to„g„risida hisobot» 

13. 

Foizdan 

daromad 

0204 IS 

1l 

– 

«Foyda va zarar 

to„g„risida hisobot» 

14.  Foizdan xarajat 

0204 IS 

2l 

– 

«Foyda va zarar 

to„g„risida hisobot» 

15. 

Daromadlar 

(yalpi daromad) 

0204 IS 

1l+4e 

– 

«Foyda va zarar 

to„g„risida hisobot» 

16. 

Xarajatlar 

0204 IS 

2l+5e+7z 

– 

«Foyda va zarar 

to„g„risida hisobot» 

 

---

 

487 

Aniqlangan mutlaq ko„rsatkichlar asosida har bir bank faoliyatining 

turli  tomonlarini  tavsiflovchi  moliyaviy  ko„rsatkichlar  hisoblanadi  (68-

jadval). 

 

68-jadval. 

Reyting: Nisbiy ko„rsatkichlar 

 

№ 

Nisbiy 

ko„rsatkichlar 

Hisoblash 

tartibi 

I z o h 

1 

2 

3 

4 

1. 

Kapitalning  

yetarliligi (F

1

) 

3

2

1

1

,

,

X

X

X

F



 



  Bu  ko„rsatkich  uchta  moliya-

viy 

koeffitsiyent 

asosida 

hisoblanadi.  U  bank  kapitalining 

yetarlilik 

darajasini, 

ya‟ni 

tavakkal  qo„yilgan  mablag„larni 

bankning 

o„z  kapitali  bilan 

qoplay 

olish 

darajasini 

ifodalaydi. 

 



  Tavakkalchilik 

koeffitsiyenti (X

1

) 

P

B

A

K

X



1

 



  K

V

 – kapital V 

A

R

  –  riskni  hisobga  olgan  holda 

jami aktivlar 

 



  Qarz bo„yicha 

kapital (X

2

) 

М

К

Х

В



2

 



  M – jami majburiyatlar 

 



  Kapital 

koeffitsiyenti (X

3

) 

А

К

Х

А



3

 



  K

A

 – kapital A 

A – jami aktivlar 

2.  Bankning 

daromadliligi (F

2

) 

6

5

4

2

,

,

X

X

X

F



 



  Bu  ko„rsatkich  bankning  qay 

darajada 

foyda 

bilan 

ishlayotganini  ifodalaydi,  ya‟ni 

bankning  o„z  va  jalb  qilingan 

moliyaviy 

mablag„larini 

ko„paytirish qobiliyati 

 



  Aktivlar bo„yicha 

qaytim (X

4

) 

А

Ф

Х

С



4

 

(F

s

) – sof foyda 

 



  Aktivlar bo„yicha 

daromad (X

5

) 

Д

Ф

А

Д

Х



5

 



  D

f

 – foiz(dan)li daromad 

A

d

 – daromad keltiruvchi aktivlar 

 



  Kapital bo„yicha 

daromad (X

6

) 

В

С

К

Ф

Х



6

 

 

3. 

Bank likvidligi 

(yetarlilik darajasini, 

ya‟ni tavakkal 

qo„yilgan 

mablag„larni 

bankning o„z kapitali 

9

8

7

3

,

,

X

X

X

F



 



  Bu  ko„rsatkich  bankning  o„z 

majburiyatlarini  darhol  bajarish 

qobiliyatini 

anglatadi, 

ya‟ni 

bankning  mijozlar  oldida  o„z 

majburiyatlarini  vaqtida  bajarish 

imkoniyatini ifodalaydi. 

---

 

488 

bilan qoplay olish 

darajasini ifodalaydi.) 

 



  Umumiy likvidlik 

koeffitsiyenti (X

7

) 

Ж

Л

М

А

Х



7

 



  A – likvidlik aktivlari 



  M

J

 – ja‟mi majburiyatlar 

 



  Qarzlarning 

depozitlarga nisbati 

(X

8

) 

Д

К

Х

В



8

 



  D – depozitlar 

 



  Xususiy likvidlik 

koeffitsiyenti (X

9

) 

ТК

З

М

А

Х



9

 



  A

Z

 – zudlik bilan likvid 

shaklini oluvchi aktivlar 



  M

TK

 – talab qilib oluvchi 

majburiyatlar. 

 

Qayd  qilingan  har  bir  ko„rsatkich  (F1,  F2,  F3)  uchtadan  nisbiy 

moliyaviy  ko„rsatkichlarni  o„z  ichiga  qamrab  oladi.  «Yakuniy  reyting» 

esa  oxirgi  pirovard  baho  bo„lib,  agregatlangan  (kompleks)  reyting  (F) 

deb  yuritiladi.  Tahlil  yakunida  banklar  beshta  ko„rsatkich  natijalaridan 

kelib chiqqan holda baholanadilar: 

 

Yakuniy reyting mezonlari 

 

1 ball – 

Sog„lom bank faoliyatidan dalolat beradi. 

2 ball –  

Bank  barqarorligiga  ta‟sir  qiluvchi  kamchiliklarni  inobatga  olgan 

holda bank umuman sog„lom hisoblanadi. 

3 ball –  

Bankning moliyaviy kamchiliklari mavjudligidan dalolat beradi. 

4 ball – 

Bankning  jiddiy  kamchiliklari  mavjudligi  sababli  bosh  nazorat 

organlarining darhol aralashuvi talab qilinadi. 

5 ball – 

Kelajakda  bankning  bankrotlikka  uchrashi  xavfi  mavjud,  tashqi 

manba va aksionerlarning moliyaviy yordamlariga muhtoj. 

 

10.3. Test topshiriqlari va masalalar 

 

1. Reyting – bu: 

a)  faqat  muayyan  obyekt  to‘g‘risidagi  natijaviy  baho  bo‘lib,  qaror 

qabul qilish bo‘yicha g‘oyat muhim vosita hisoblanadi; 

b) faqat muayyan subyekt to‘g‘risidagi natijaviy baho bo‘lib, qaror 

qabul qilish bo‘yicha g‘oyat muhim vosita hisoblanadi; 

c)  muayyan  obyekt  va  subyekt  to‘g‘risida  natijaviy  baho  bo‘lib, 

qaror qabul qilish bo‘yicha g‘oyat muhim vosita hisoblanadi; 

d) faqat biznes sohasiga baho berish vositasidir. 

 

2.  Quyida  qayd  qilingan  ko„rsatkichlarning  qaysi  biri  bank 

reytinglarini aniqlashning miqdoriy ko„rsatkichlariga taalluqli? 

a) kapitalning yetarlilik darajasi; 

b) aktivlar summasi; 

---

 

489 

c) aktivlar sifati; 

d) daromadlilik darajasi. 

 

3.  Quyida  qayd  qilingan  ko„rsatkichlarning  qaysi  biri  bank 

reytinglarini aniqlashning sifat ko„rsatkichlariga taalluqli? 

a) bank likvidliligi; 

b) depozitlar; 

c) kreditlar; 

d) daromad summasi. 

 

4.  Quyida  qayd  qilingan  ko„rsatkichlarning  qaysi  biri  bank 

reytinglarini aniqlashning sifat ko„rsatkichlariga taalluqli? 

a) kapitalning yetarlilik darajasi; 

b) bank likvidliligi; 

c) daromadlilik darajasi; 

d) noto‘g‘ri javob yo‘q. 

 

5. «CAMEL» tizimi 1978-yilda: 

a) Fransiya banklarining birida ishlab chiqilgan; 

b) Germaniya banklarining birida ishlab chiqilgan; 

c) AQSh banklarining birida ishlab chiqilgan; 

d) Italiya banklarining birida ishlab chiqilgan.