Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта


 Tijorat bankining daromadi va foydasi



Download 4,68 Mb.
Pdf ko'rish
bet119/511
Sana13.07.2021
Hajmi4,68 Mb.
#117751
1   ...   115   116   117   118   119   120   121   122   ...   511
Bog'liq
bank ishi

 

3.5. Tijorat bankining daromadi va foydasi 

 

[89].  Tijorat  banki  daromadining  asosiy  manbayi  quyidagilar 

hisoblanadi (16-jadval). 



 

 

 

 



Sezuvchanlik nati-

jasidagi salbiy 

tengsizlik 

Foiz stavkasi-

ning o‟zgarishini 

sezuvchi aktivlar 

Foiz stavkasining 

o‟zgarishini sezuv-

chi passivlar 




 

136 


16-jadval. 

Tijorat bankining daromadlari 

 

№ 

Daromadlar 

manbayi 

Izoh 



1. 


Ssuda biznesi 

Bu biznes ikki unsurni o„z ichiga oladi: 

  mijozlarga ssuda berish; 



  foyda olish  maqsadida o„zining bo„sh turgan resurslarini 

boshqa tijorat banklariga vaqtinchalik berib turish. 

Ssuda  biznesining  ikkinchi  qismi  banklararo  kredit  yoki 

boshqa  bankka  qo„yilgan  tezkor  depozit  shaklida  bo„lishi 

mumkin. 


2. 

Diskontli  

biznes 

Bu  to„lanmagan  veksellar,  cheklarni  muayyan  diskont  bilan 

bank  tomonidan  sotib  olishga  asoslanadi.  Faktoring 

operatsiyalari  diskontli  biznesning  har  xil  ko„rinishlaridan 

biridir. U ikki ko„rinishda bo„ladi: 

  regress (aylanmali) huquqi bilan; 



  regress (aylanmasiz) huquqsiz. 

Birinchi  holda  bank  mablag„ni  olgan  (yetkazib  beruvchi) 

dan  to„lanmagan  majburiyatlarni  undirib  olishga  haqli 

bo„ladi. Ikkinchi  holda esa bunday  huquqqa ega bo„lmaydi. 

Shu  sababli  u  ko„proq  mukofotlanishni  talab  qilib  ko„proq 

tavakkalga boradi. 

Faktoring  operatsiyasi  uchun  bankni  mukofotlash  yetkazib 

beruvchining  sotishdan  olgan  daromadini  kamaytiradi. 

Chunki  aynan  shu  qiymatdan  chegirma  qilinadi.  Masalan, 

20  foiz  chegirma  bilan  mahsulotni  sotish  yoki  mablag„ni 

qaytarish. 

3. 

Himoyali 



biznes 

Bu  bank  operatsiyalariga  mos  tushuvchi  xizmatlar  bo„lib, 

ular trast (ishonchli) va vakilli xizmatlar  

4. 


Qimmatli 

qog„ozlar 

orqali biznes 

Bunda bankning daromadi quyidagilar evaziga shakllanadi: 

 

o„zining  va  boshqa  emitentlarning  qimmatli  qog„ozlarini 



sotish chog„ida kurs tafovuti evaziga olingan daromad: 

  xususiylashtirishda  bajarilgan  xizmatlar  evaziga  olingan 



daromad  (xususiylashtirish  hujjatlarini  talab  darajasiga  kel-

tirish,  korxonaning  qiymatini  aniqlash,  aksiyalarni  chiqa-

rish va joylashtirish reyestrlarni yurgizish va h.k.)  

5. 


Bankning ka-

fillik faoliyati 

Bu faoliyat evaziga bank bevosita va bilvosita daromad ola-

di.  Mijozlarga  bankdan  kredit  olish  va  boshqa  operatsiya-

larni  bajarishlari  uchun  kafil  xatlarini  beradi  va  shu  narsa 

evaziga bank daromad oladi 

6. 

Mijoz omo-



Bunda  bank  daromadi  uning  quyidagi  vositachilik 


 

137 


natlarini jalb 

qilish va 

omonatchilar 

topshirig„i 

bilan opera-

tsiyalar 

amalga 

oshirish fao-

liyati 

operatsiyalarni bajarish evaziga shakllanadi: 

  schyotlarni ochish; 



  schyotlarni olib borish; 

  schyotlar bo„yicha operatsiyalardan nusxa oldirish; 



  schyotlarni yopish; 

  naqd pulni berish bo„yicha hisob-kitoblarni bajarish va h.k. 



7. 

Korrespon-

dent (rasmiy 

yozishma)lik 

xizmati 

Bunda  bank  boshqa  bank  korschyoti  qoldig„i  (saldosi)dagi 

kreditdan  foiz olish evaziga daromad oladi. U daromadning 

miqdori: 

  foiz stavkasi darajasiga; 



  foizni hisoblash tartibiga; 

  saldodagi kredit miqdori va uning qanchalik davomligiga 



bog„liq bo„ladi. 

Bunda bank daromadi: 

  lizing; 



  axborot berishga oid (informatsion); 

  maslahat berish; 



  valutani almashtirish; 

  mijozlarni  o„qitish  kabi  xizmatlarni  bajarish  evaziga 



shakllanadi. 

Lizing operatsiyalarini bajarish evaziga olinadigan daromad: 

  lizing to„lovlar; 



  foiz to„lovlari; 

  vositachilik uchun to„langan haqlarni o„z ichiga oladi. 



 

8. 


Bank mulkini 

sotish bilan 

bog„liq 

bo„lgan 


ko„zda tutil-

magan 


daromadlar 

Bu  daromad  bank  balansidagi  qiymatdan  bozor  bahosining 

oshishi evaziga paydo bo„ladi. Aks holda xarajat bilan bog„-

liq operatsiyalar bankning to„g„ridan-to„g„ri zarar ko„rishiga 

olib keladi. 

 

Shunday qilib, tijorat bankining barcha ko„rinishlardagi daromadini 



uchta guruhga bo„lish mumkin: 

 



foizdan olingan daromad; 

 



vositachilik (komissiya) evaziga olingan daromad; 

 



boshqa turli daromadlar (bozordagi operatsiyalarda kurs farqi, so-

tilgan  bank  mulkining  balansdagi  narx  o„rtasidagi  farq,  qimmatli  qo-

g„ozlar  va  boshqa  nominal  bahosini  qayta  baholash,  jarimalar  evaziga 



 

138 


olingan daromadlar). 

Qayd  qilingan  xizmatlar  evaziga  olingan  daromadlar  bank  xarajat-

larini, riskini qoplab foyda olishini ta‟minlashi kerak. 

  Ssuda  foizi  –  bu  muayyan  muddatga  berilgan  kredit  uchun 

to„lanadigan foiz. Ssuda foizining turlari quyidagicha tavsiflanadi: 

 



 


Download 4,68 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   115   116   117   118   119   120   121   122   ...   511




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish