Lokal hisoblash tarmoqlari asosiy topologiyalari
Lokal hisoblash tarmoqlarining topologiyasi deb tarmoqdagi kompyuterlar
(yoki tugunlar, o`zellarning) ulanishining geometrik tuzilishiga aytiladi. Tarmoq
topologiyalari xilma xil usulda
amalga oshirilishi mumkin, lekin ularning ichida
uch xili keng miqyosda tarqalgan: aylanma, shinali va yuldo`zsimon. Tugun (o`zel)
deb tarmoq ma’lumot uzatish muxitiga ulangan har qanday qurilmaga aytiladi.
Topologiya tarmoq tugunlarining bir biri bilan ulanishini o’rtacha ko’rinishda
ifodalaydi. Masalan, har qanday yopiq egri yoki siniq chiziq ko’rinishidagi tarmoq
aylanmaga, yopiq bo’lmagan siniq chiziq esa shinali tarmoq topologiyasiga misol
o’lishi mumkin.
ashinish
rayonini uzatish muxiti kabeli vositasida yopiq chiziq ko’rinishida ulanish orqali
maxsus turiga mantiqiy aylanma tarmoq misol bo’la
ladi va u bir qancha yuldo`zsimon topologiyalarning ulanishi orqali amalga
lar serverga maxsus kommutatorlar orqali
lanadilar. Ularni «xab» yoki HUB-kontsentratorlar deb ataladi.
Ish stantsiyalari
soni va ular orasidagi kabel o`zunligiga mos ravishda aktiv yoki passiv
b
Aylanma topologiya tarmoq tugunlarini ulash va ma’lumotlar alm
ja
tashkil etishni nazarda tutadi. Bunda bir tugunning chiqishi ikkinchi tugunning
kirishi bilan ulanadi. Ma’lumot aylana bo’yicha bir tugundan ikkinchisiga uzatiladi
va har bir oraliq tugun yuborilgan ma’lumotlarni retranslyatsiya qilishni amalga
oshiradi. Qabul qiluvchi tugun faqatgina uning o’ziga jo’natilgan
ma’lumotlarnigina taniydi va qabul qilib oladi.
Fayl server
2-chi
kompyuter
1-chi kompyuter
n-chi kompyuter
Katta miqyosdagi tarmoqlar uchun aylanma topologiya juda ham mos tushadi,
chunki birinchidan unda markaziy tugun yoki markaziy boshqaruvchi qurilma
yo’q, bu esa uning ishonchliligini yana ham oshiradi. Ikkinchidan, ma’lumotlarni
retranslyatsiya qilish imkoniyati tufayli unda har qanday turdagi kabellarni ishlata
olish mumkin.
Aylanma topologiyaning
o
oshiriladi. Alohida yuldo`zsimon
tarmoq
u
179
kontsentratorlar ishlatiladi.
Aktiv kontsentratorlar 4 dan 16 tagacha ish stantsiyalarini ulash uchun
mo’ljallangan kuchaytirgichga ega bo’ladilar. Passiv kontsentratorlar esa eng ko’pi
bilan uchta ish stantsiyalariga mo’ljallangan tarmoqlovchi qurilma bo’lib xizmat
qiladilar. Bunday tarmoqdagi tugunlarning ketma-ket ishlashi uning tezligini
kamaytiradi va biror bir tugunning ishdan chiqishi umumiy ma’lumot uzatish
rayonini izdan chiqarmasligi uchun maxsus choralar ko’rishni talab qiladi.
agi
eng
oddiy
pologiyalardan biri bo’lib xizmat qiladi. Unda ma’lumot uzatuvchi muxit sifatida
artirish hamda xilma
bo’ladi. Barcha
oqdagi
ja
Shinali
topologiya
tarmoq
topologiyalari
orasid
to
koaksil kabel xizmat qiladi. Ma’lumotlar tarmoqning ma’lumot uzatuvchi
tugunidan ikki tomonga qarab tarqalib ketadi. Oraliq tugunchalar kelgan
ma’lumotlarni qayta uzatmaydilar. Ma’lumotlar barcha tugunlarga keladi, ammo
ma’lumotni ularning barchasi emas, balki uzatilgan ma’lumotda adresi borlarigina
qabul qiladilar. Xizmat ko’rsatish usuli esa parallel ravishda amalga oshiriladi.
Fayl server
Ish
stantsiyasi
Ish stantsiyasi
Ish stantsiyasi
Ish stantsiyasi
Ish stantsiyasi
l esa lokal hisoblash tarmog’ining katta tezlik bilan ishlashini
Bu usu
’min
ta
lab beradi. Tarmoqni kengaytirish, kattalashtirish, o’zg
xil sistemalarga moslashtirish ancha qulay. Undan
tashqari shinali topologiya
asosida tashkil qilingan tarmoq alohida tugunlarda ruy berishi mumkin bo’lgan
nosozliklarga nisbatan ancha chidamli bo’ladi. Bunday turdagi tarmoqlar hozirgi
paytda juda keng miqyosda tarqalgan. Shinali tarmoqlarning kamchiliklariga
ularning faqatgina qisqa masofalardagina tashkil qilinishi mumkinligini hamda bir
tarmoq chegarasida xilma xil turdagi kabellar ishlatilishining mumkin emasligini
kiritish mumkin.
Yuldo`zsimon topologiyali tarmoqlar markaziy qurilma yoki tugun (o`zel)
kontseptsiyasiga asoslangan bo’lib, unda barcha tarmoq periferiya (tashqi)
ositalarining ulanishi amalga oshiriladi. Har bir periferiya vositasi markaziy
v
qurilmaga o’zining alohida aloqa kanali orqali ulangan
a’lumotlar markaziy qurilma orqali uzatiladi. Markaziy qurilma esa tarm
m
ma’lumot
oqimlarini qaytadan uzatishni, marshrutlashtirishni va ularni qaytadan
retranslyatsiya qilishni amalga oshiradi. Yuldo`zsimon topologiya lokal hisoblash
tarmog’i tugunlarining o’zaro muloqotini ancha osonlashtiradi va oddiyroq tarmoq
180
adapterlaridan foydalanishga imkon yaratadi. Lekin shuning bilan bir vaqtda
yuldo`zsimon topologiyali kompyuter tarmog’ining ishonchliligi va ishlash
imkoniyatlari to’liq ravishda markaziy qurilmaga bog’liq bo’ladi va u orqali
aniqlanadi. Bunday turdagi tarmoqlarning topologiyasini sxematik ravishda
quyidagicha
tasvirlashimiz mumkin
:
ig’iga parallel bog’lanadi. Bunday shinalarni boshqarish ham alohida,
am markazlashgan bo’lishi mumkin. Markazlashgan boshqaruvda tarmoqqa
maxsu
boshqari
a kompyuterlar bir xil maqomga ega,
ular m
2.
bog’lana
Xabarni
davom etaveradi.
Do'stlaringiz bilan baham: 
