Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта таълим вазирлиги тошкент давлат иқтисодиёт университети

 
 
Мавзу юзасидан қисқача хулоса
Ў
смирлик даври-ўтиш даври деб аталади. Унда ўсмирлар томонидан 
имитация қилиш ҳолатлари кузатилади. Шу билан бирга ўсмирлик даврида ўз 
фаолиятини ҳамда ўз-ўзини назорат этиш, бошқариш кучайиб боради. Бу 
даврда ўсмирларда назарий тафаккур катта аҳамиятга эга. Ушбу даврга хос 
хусусият шундаки шахснинг шаклланиши ижтимоий омилларга боғлиқ бўлади. 
Ўсмирларнинг психик ривожланишида янги ҳислатлар яъни шахсий ва 
тадбиркорлик хусусиятлари, умумий ва махсус лаёқатлар шаклланади. Ўз 
ташқи кўриниши ва қарама-қарши жинсга нисбатан муносабатлар юзага 
келади. Уларда катталар шахси ва фаолиятини баҳолашнинг ўзига хос мезонлар 
юзага келади. Илк ўспиринларда эса акселерация кескин намоён бўлади. Улар 
касб танлаш ҳақида фикрлайдилар. Жисмоний, ақлий жиҳатдан дунёқарашлари
ва инсоний хусусиятлар шаклланган бўлади. Мулоҳазали ва маъсулиятли 
бўладилар. Таълим ва тарбия жараёнида ушбу психологик хусусиятларни 
эътиборга олган тарзда фаолият олиб борилса, ўсмирлардаги девиант 
хулқларнинг олдини олишга, яхшм хулқ-атворларнинг шаклланишига таъсир 
қилган бўлар эди.
Мавзу юзасидан таянч иборалар: 
Психик 
ривожланиш, ақлий ривожланиш, фаолият, императив, 
демократик, либерал услуб, ўсмирлик ёши, ўтиш даври, интелектуал 
ривожланиш, психологик ҳислатлар, шахс шаклланиши, ўспиринлик, камолот 
бусагаси, ақлий ривожланиш, психик хусусиятлар, акселерация. 
 
Амалий машғулотларда такрорлаш ва муҳокама қилиш учун 
саволлар: 
1. 
Ўсмирлик даврининг асосий психик хусусиятлари. 
2. 
Ўсмирлик давридаги етакчи фаолият тури. 
3. Ўқув фаолиятининг қайта тузилиши ҳамда ўсмирдаги билиш жараёнларнинг 
ривожланиши. 
4. Ўсмирлик даври кризиси, сабаблари ва намоён бўлиши. 
5. «Тарбияси қийин» ўсмир хулқ-атворидаги салбий хусусиятлар ва уларга 
психологик ёндошув; 
6. 
Ўсмирлик ёшида индивидуал ёндошувнинг психологик жиҳатлари.
7. 
Илк ўспиринлик даврида психологик жараёнларнинг шаклланиш
хусусиятлари.
8. 
Ўспиринликдаги ақлий ривожланиш билан етакчи фаолиятлар ўртасидаги 
боғлиқлик. 
9. 
Умумий ва махсус лаёқатларнинг ривожланиши. 

---

94 
10. 
Ўспиринлик даврида касб танлашнинг ўзига хос хусусиятлари.