|
Тайёрлов гуруҳда декоратив расм чизишга ўргатишнинг мазмуни ва вазифалари. Етти ёшдаги болаларни декоратив расм солишга ўргатиш вазифалари қуйидагича:
Композисиялаш хиссини ривожлантириш: ясси ва хажмли шаклларда предметнинг аҳамиятлилигига ва белгиланган мақсадига нисбатан нақшларни тузиш.
Ранглар ҳиссини ривожлантириш: турли хилдаги ранглардан, уларнинг нозик ранг жилоси (оттенок) дан турли мослашувларда фойдаланиш.(Қизил- пушти ранг; кўк–мовий ранг; яшил–оч яшил ранг; қора–кул ранг).
Халқ декоратив нақшларининг турли кўринишларининг аҳамиятини кўра олишни ўргатиш; расмларда ҳалқ нақшининг алохида элементларидан фойдаланиш;
Қалам ва бўёқлар билан чизиш техник кўникмаларини такомиллаштириш.
Мактабга тайёрлов гурухига юмалоқ тўғри бурчакли шаклларда нақш чизишнинг асосий принсиплари билан таниш бўлган болалар келади. Уларга янги шакллар–тўғри тўртбурчак ва кўпбурчак, ҳамда турли хилдаги ясси шаклли предметлар–вазалар, кўза (кувшин) лар, пиёла (чашка) лар, қўлқоплар, шапкалар ва хоказолар тавсия қилинади. Бу предметлар тўғри геометрик шаклга эга эмас, ва уларда нақш чизиш турли принсиплардан фойдаланишни талаб қилади. (Масалан: кўзача бўйнининг четига–чизиқли орнамент (нақш) чизилса, юмалоқ қисми эса–марказда чизиладиган нақшдан фойдаланилади). Ундан ташқари симметрия ҳақидаги тушунча ҳам мураккаблашади. Бир хил шаклни чап ва ўнг томонга жойлаштиришдан ташқари, болалар кўзгусимон акс билан танишадилар. (Зеркальное отражение); кўзгусимон аксда нақшнинг қисмлари ўз ўрнини ўзгартиради. Ундан сўнг болалар тўрсимон безак принсипи асосида бир турдаги нақш билан–елементларни шахмат кетма-кетлигида қайтариб, галма-гал чизиш билан бутун шаклни тўлдириш усулини эгаллайдилар. Болалар матолар учун, қўғирчоқнинг кўйлаги учун турли нақшларни чизадилар. Учбурчакдаги нақш фақат четларида, бурчакларида бўлмай, балки бир бурчакдан бошланиб, бутун учбурчак бўйлаб тарқалиши мумкин. Бундай ҳолларда тенг томонли учбурчак шакли эмас, балки ён томонлари тенг бўлиб, тугри ёки утмас бурчакли учбурчак шакли олинади. Болалар уларда учбурчак шаклга эга бўлган рўмолча нақшини чизадилар. Нақшни чизиш учун болалар турли табиий шакллардан (ўсимликлар, ҳайвонлар) фойдалана бошлайдилар. Мактабга тайёрлов гурух болалари ҳалқ декоратив нақш безакларининг элементларидан ўз нақшларида фойдаланишлари мумкин. Бунда асосий усул сақланиб қолиши керак. Тарбиячи болаларни ҳалқ санъатининг намуналарига қараб, нақш жимжималарини, майда ва йирик шаклларни ўзаро мослаштиришни, уларни ўтсимон безак билан безашни, берилган нақшга ҳос равишда ранглардан маълум мослашувда фойдаланишни ўргатади. (Хохломска, Дўмковская, Украинская ва б.) Димков намунаси остида лойдан ясалган ўйинчоқларни безашдан ташқари, болалар яна папье–машедан ясалган катта-кичик тарелкаларни, стаканларни Хохлом ёки Жостов нақшларига асосланиб безашлари мумкин.
Тайёрлов гурухда болалар фақат бўёқдан эмас, балки рангли қаламлардан ҳам фойдаланишни ўрганадилар. Кичикроқ гурухларда рангли қаламлардан фақат мазмунли расм машғулотларида фойдаланилар эди, чунки болалар қалам билан керакли рангларни меъёрига етказа олмасдилар; бу эса декоратив расмда жуда катта аҳамиятга эга. Озода, бир текисда ёрқин штрихлаш каби техник қийинчиликлар кўпгина диққатларини ва кучларини олиб қўяр эди. Тайёрлов гурухидаги болаларда маълум кўникмалар мавжуд бўлиб, улар қаламдан турли ранг жилоларини ҳосил қила оладилар. Масалан: гулнинг ҳар бир гулбаргини марказдан қалам билан турли хил босимда штрихланади. Болалар фақат ёрқин рангларнинг мослашув гўзаллигини эмас, балки нозик, сокин ва бир вақтнинг ўзида кўзлар учун ёкимли бўлган рангларнинг гўзаллигини кўришга ўрганадилар. Тайёрлов гурухида бу вазифа қалам ҳамда бўёқлар билан чизишда хал қилинади. Декоратив расмда барча гурухларда фақатгина гуашьдан фойдаланилади, чунки гуашьда бир ранг устига бошқа ранг билан чизиш имкони бор; декоратив расмда кўпинча бундай устма-уст чизиш талаб қилинади ва акварель бўёқ бундай имконга эга эмас.
Do'stlaringiz bilan baham: |
