Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта маҳсус таълим вазирлиги

1. O`qituvchilik kasbini tanlash
Xalq ta’limi fidoyilaridan biri Rahimjon Usmonovning o`qituvchilik kasbini tanlash va ardoqlash haqidagi fikrlari e’tiborni tortadi: «O`qituvchilik kasbiga qadam qo`yish niyatida bo`lgan odam o`z-o`ziga: shu kasbni sevamanmi, dilimda bu ishga havas o`ti bormi? Men bolajonlik fazilatiga egamanmi? Bir umr ana shu nihoyat murakkab, lekin sharafli kasbning jozibali sehri bilan yashay olamanmi? degan savollarni berib, o`z qalbi bilan gaplashib olmog’i lozim.

Insonni el hurmatiga sazovor etuvchi yaxshi fazilatlardan biri tanlagan kasbida sadoqat bilan ishlay bilishdir. Kasbda qo`nimli bo`lish insonni bezovchi ziynat bo`libgina qolmay, ishni unumli ham qiladi» ⁸⁹.

Har qanday tuzum, har qanday jamiyatda ham ustoz, murabbiy, o`qituvchi mehnatiga katta talablar qo`yilgan. Chunki ushbu kasb egalari jamiyatning kelajagi va ishonchi bo`lgan yosh avlodni tarbiyalaydi, ularni jamiyatga munosib inson sifatida kamolga yetkazadi. Ayniqsa, mustaqillik yillarida o`qituvchi kasbiga alohida e’tibor va o`zgacha haqli talab ko`rsatila boshlandi. Ustozlar mehnatini qadrlash yangi bosqichga ko`tarildi. Ana shunday munosabat va g’amxo`rlik, albatta, o`qituvchi shaxsiga yuksak vazifa-larni qo`yadi, uning doimo izlanishda va rivojlanishda bo`lishini talab etadi. Shuning uchun ushbu kasbni tanlayotgan har bir o`quvchi uni qanday sharafli va mashaqqatli mehnat kutib turganligini bilishi lozim.

Ayrim tadqiqotchilar o`qituvchidan chuqur bilim, yuksak pedagogik qobiliyat, nutq madaniyati, ayniqsa, notiqlik san’atini egallash talab etilishini uqtirishadi<sup>90</sup>. Ushbu fikrlarga bemalol qo`shilish mumkin. Bular qatorida o`qituvchi o`quvchi ruhiyatini yaxshi ilg’ay oladigan, uni tez tushunadigan, vaziyatdan kelib chiqib, zudlik bilan ijobiy qaror chiqara oladigan zukko, farosatli, umuman, ziyoli inson bo`lishi lozim.

Shuning uchun ham, R.Usmonov haqli qayd etganidek, pedagoglar, ota-onalar, pedagog-psixolog olimlar bola iste’dodini yoshligida bog’chada va maktabda vaqtida aiiqlashi, jamiyatning talab va ehtiyojlarini hisobga olgan holda uni o`stirish choralarini ko`rishi talab etiladi. Har qanday kishi ham o`qituvchi bo`la olmasligini ilmiy tadqiqotlar ko`rsatmoqda. O`qituvchilik kasbini egallash uchun kishida qobiliyat, muayyan ijtimoiy-psixologik malaka va ma’lum tayyorgarlik bo`lishi lozim<sup>91</sup>. Demak, o`qituvchilik kasbiga havas uyg’otish bolaning yoshligi davrida boshlansa ham, ushbu kasbning talablari, murakkab tomonlari, mashaqqatlari ochiq-oydin uqtirib borilishi kerak.

2.