Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта маҳсус таълим вазирлиги

Кимёвий ва электрокимёвий қопламалар темир конструкция ва 
буюмларнинг ташқи муҳит таъсирида занглашининг олдини оладиган 
эримайдиган парда ҳосил бўлади. Бундай қопламалар оксидли, сульфидли ва 
кимёвий турларга бўлинади. 
Шунингдек, бундай қопламалар анодли ва катодли турларга бўлинади. 
Анодли қоплама олиш учун сувли эритмадаги электролитлар кўпроқ 
манфий потенциалга, катодлида эса мусбат потенциалга эга бўлади. 
Қопламани ҳосил қилишда, электр ва кимёвий чўктириш, қотишмали 
қоплама ҳосил қилиш, қопламани қиздириб сепиш, диффузия муҳитида ишлов 
бериш каби усуллари мавжуд. 
Нотемир қопламалар юзада табиий ва сунъий нотемир ашёларни 
суртиш натижасида ҳосил бўлади. Бундай қопламаларга - лок-бўёқлар, 
полимер (резина, юпқа парда), силикат эмали ва сопол қопламалар киради. 
Газ алангасида чанглатиш усули полиэтилен, полиамид, битум, ва ҳ.к. 
асосида қопламалар олишда ишлатилади. Полимерни чанглатиб, 0,15-0,25 мм 

---

ўлчамдаги кукун заррачаларни таъминот бочкасидан сўриб олиш ва ацетелин 
алангасида эритилиб сиқилган ҳаво билан юзага писталетга ўхшаш ас модулда 
сепиш билан амалга оширилади. 
Бўялган қоплама олиш учун полимер кукунга уни чанглатиш жараёнида 
ҳар хил рангли пигментлар (сажа, қизил ва сариқ кадмий, хром, ультрамарин) 
қўшилади. Қопламанинг адгезиясини яхшилаш учун юзани олдиндан қум 
билан ишлов бериш тавсия этилади. 
Охирги пайтларда пўлат буюмлари полиэтиленполиамин қотирувчи 
қўшилган эпоксид смоласи билан қопланмоқда. Бу қоплама яхши ялтирайди, 
кимёвий ва ҳарорат таъсирига чидамли, шунингдек электр токидан 
муҳофазалаш хусусиятига хам эга. 
Шиддат билан чанглатиш усули (қайнатилган қатламда чанглатиш) 
полиамид ва полиэтилен қопламалар олишда ишлатилади. Бунда буюм 300-
360
о
С ҳароратда қиздирилади ва полимер кукуни солинган ваннага 
туширилади. Буюм юзасида эриган полимер сиқилган ҳаво таъсирида 
кўпчийди. Буюм юзасида текис ва тўлиқ эриган полимер қатлами ҳосил 
қилинади. 
Талаб қилинган ранг олишда полимерга пигмент (титан оксиди, хром 
оксиди, марганец переоксиди ва бошқалар) қўшилади. 
Бу қоплама тури ашёларни емирилишдан сақлаш ва манзарали юза 
ҳосил қилиш мақсадларда ишлатилади.