Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта маҳсус таълим вазирлиги фарғона политехника институти

s  i  n  f  i  y

  xarakterga  ega  ekanligi  ilmiy  asoslandi. 

Tarbiyaning  mazmuni  ochildi  va  unda  jismoniy  "tarbiyaning 

o’rni  aniqlandi  hamda  shaxsni  har  tomonlama  rivojlantkrish 

---

yo’llari  belgilandi.Aynan  shu  davrda  jismoniy  tarbiya 

nazariyasiga  asos  solindi  deb  hisobga  olinib,  shu  soha  bo’yicha 

ilmiy  farazlar  va  bilimlar  to’planishi  orqali  mustaqil  fan  sifatida 

ajralib  chiqdi. 

To’rtinchi  davr  -

  XIX  asrning  oxiridan  ilmiy  va 

o’quv fani sifatida jismoniy tarbiyaning nazariyasi va metodikasi 

shakllana  bordi.  Bu  davrning  harakterli  tomoni  shundaki,  fan 

sifatida  jismoniy  tarbiya  jamiyat  hayotining  boshqa  jabhalariga 

ham  ta’sir  ko’rsata  boshladi.  Jismoniy  tarbiya  sohasi  nazariyasi 

olimlaridan  biri  Petr  Fransevich  Lesgaft  (1837-1909)  o’zining 

tarix,  anatomiya,  pedagogika,  antropologiya,  jismoniy  tarbiya 

metodikasiga  oid  asarlari  bilan  hozirgi  zamon  jismoniy  tarbiya 

nazariyasi  va  metodikasi  mustaqil  ilmiy  nazariy  va  o’quv  fani 

(predmeti) ekanligini ilmiy - amaliy isbotladi. 

Beshinchi davr

 - rivojlangan mamlakatlar va sobiq sho’rolar 

davlati  olimlarining  izlanishlari  davri  bo’lib,  fanning  intensiv 

rivojlanishi  materialistik  dialektikaga  asoslangan  holda  o’sha 

davrda  progressiv  hisoblangan  metodlarga  tayanib  amalga 

oshirildi.Jismoniy  tarbiya  muammolarini  kompleksli  hal  etishda 

butun bir olimlar jamoalari, mutaxassislashtirilgan ilmiy va o’quv 

muassasalari  samaralk  mehnat  qildilar.  Amaliy  materiallarning 

mo’lligi,  yaxshi  qonuniyatlarning  ochilishi,  dastlabki  yagona 

jismoniy 

tarbiya 

nazariyasi 

va 

metodikasining 

differensiyalanishiga  olib  keldi.  Yangi  maxsus  fanlar  “Jismoniy 

madaniyatni  tashkillash  va  boshqarish",  "Jismoniy  mashqlar 

biomexanikasi",  "Sport  psixologiyasi",  "Sport  metrologiyasi", 

"Sport 

fiziologiyasi", 

"Davolash  fizkulturasi", 

"Jismoniy 

mashg’ulot  gigiyenasi"  va  boshqalar  ajralib  chiqdi.  Yuqoridagi 

fanlarning  ayrim  sohalari  qator  aralash  fanlarning  bilimlaridan 

keng  foydalanish  lozimligini  ko’rsatdi.  Masalan,  bolalarning 

sport mutaxassisligi muammosi -bu faqatgina sport pedagogikasi 

muammosigina bo’lib qolmay, ijtimoiy, psixologik, sotsiologik va 

biologik  muammolardir.  Jismoniy  tarbiya  nazariyasi  va 

metodikasi  kursida  pedagogik  jarayon  muammolarini  umumiy 

psixologiya,  pedagogika,  fiziologiya  va  boshqa  fanlarning 

dalillarini to’la izohlab, isbotlab bo’lmaydi.  

---