Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта маҳсус таълим вазирлиги қарши муҳандислик иқтисодиёт институти нефть ва газ факультети

1 – вариант. Аралашманинг чиқиш ҳарорати  ни барқарорлашда бир контурли ёпиқ система қўлланилади, бунда ростловчи таъсир сифатида G₁ сарф ҳисобланади (59-расм). Интеграл таркибий қисимга эга бўлган ростлагичнинг ишлатилиши (ПИ ёки ПИД ростлагичлар) барқарорлашган ҳолатда  нинг берилган қийматда ушлаб турилишини кафолатлайди, лекин ўтиш жараёнининг сифати кучли ғалаёнларда ва ростлаш каналининг катта инерционлигида қониқарсиз бўлиши мумкин.


59-расм. Ёпиқ бир контурли АРСнинг а) функционал ва б) структура схемалари.


2–вариант. Ростлаш системасига G₁ ва G_2­ сарфлар нисбатини ростлашни киритади. Бу очиқ ростловчи тизим ростланаётган аралашма ҳарорати  ни иккинчи оқим сарфи G_2­ бўйича ғалаёнга нисбатан инвариантлигини таъминлай олади., лекин ҳар қандай бошқа таъсирлар мавжуд бўлганда  берилган қийматга тенг бўла олмайди.


60 – расм. Иссиқлик алмаштиришдаги ҳароратни очиқ бир контурли автоматик ростлаш тизимининг функционал (а) ва структура (б) схемалари
3–вариант. G₁ ва G₂ сарфлар нисбатини ростлаш тизимидаги нисбатлар коэффициентига аралашманинг чиқиш ҳарорати  бўйича коррекциялаш (тўғрилаш) киритиш АРС (61 – расм), яъни икки каскадли автоматик ростлаш тизими. Бу ерда 1-ҳарорат ростлагичи – у асосий (ташқи) ростлагич ҳисобланади, 2 – G₂ сарфи бўйича ғалаёнланишни компенсацилаш учун хизмат қилувчи сарфлар муносабати ростлагичи ва у ёрдамчи (ички) ростлагич ҳисобланади,


61–расм. Иссиқлик алмаштиргичларидаги ҳароратни ростлашнинг каскад АРС; функционал (а) ва структура схемалари (б)
1 – нисбатлар ростлагичи, 2 – компенсатор
4 – вариант. Икки ғалаён G₂ ва ₂ лар бўйича коррекция киритиб аралашма ҳароратини ростлаш тизими, яъни комбинирлашган автоматик ростлаш тизими (62-расм). Ушбу ҳолда 2 динамик компенсатор иккинчи оқимнинг сарфи ва ҳароратига боғлиқ ҳолда биринчи ростлагичга чиқиш ҳарорати бўйича топшириқ қийматини тўғрилаб ҳисоблаш учун ҳисоблаш қурилмасидан иборат бўлиши керак.


62–расм. Аралаштириш иссиқлик алмаштиргичидаги ҳароратнинг комбинирлашган АРС нинг функционал (а) ва структура (б) схемалари
1 – ҳарорат ростлагичи , 2 – компенсатор
Кўриб чиқилган автоматлаштириш системари мисолларидан ростлашнинг энг яхши сифатини охирги икки вариант таъминлаб бера олади. Учинчи вариант бўйича ростлашни амалга оширилганда оддий саноат ростлагичларидан фойдаланиш мумкин. Охирги вариантни қўллашда эса микропроцессор техникаси ваЭҲМдан фойдаланиш лозим.