Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта маҳсус таълим вазирлиги андижон машинасозлик институти

Канбан — бу бошқаришнинг шундай тежамкорлик усулики, бунда 
информацион карточкалар ѐрдамида буюртмани битта босқичдан кейинги 
босқичга ўтишини ва зарур операцияларни бажарилишини назорат қилиш 
имконини беради.
―Toyota‖нинг ишлаб чиқариш тизимида ―тортиб олиш‖ ташкил этиш 
учун аввалги ишлаб чиқариш босқичига ишни бошлаш кераклиги тўғрисида 
ҳабардор қилиш йўлидан фойдаданилади. Канбан тизими ишлаб чиқариш 
қувватларини режалаштиришнинг занжирини оптималлаштириш, талабни 
прогноз қилишдан тортиб, ишлаб чиқариш вазифаларини режалаштириш ва 
ушбу вазифаларни ишлаб чиқариш қувватлари бўйича тақсимлаш ва уларни 
юклашни оптимал мувозанатлаш имконини беради.
Бизнес – жараѐнларининг инжиниринги – корхона учун мақсад эмас. 
Барча бўғин раҳбарлари учун жорий бизнес – жараѐннинг ҳақиқий 
кўрсаткичлари асосида мониторинг олиб бориш ва тезкор қарорларни қабул 
қилиш имконияти қизиқроқ ҳисобланади. Бунда жараѐн эгаси хоҳлаган пайтда 
бизнес – жараѐнининг жорий босқичи тўғрисида маълумот олиши мумкин, шу 
жумладан ҳозир нима бажарилаяпти ва ким томонидан бажарилаяпти. Бу 
махсус тимсоллар ѐки рангли белгилар ѐрдамида амалга оширилади. Шундай 
тарзда, на фақат ҳар бир ташкилий бирликнинг роли, балки ҳар бир алоҳида 
ходимнинг ҳам роли маълум бўлиб туради. Ходимлар роли бўйича 
белгиланган функцияларни бажаришга киришмаганда, мос келувчи ранг билан 
белгилаб қўйилади.

---

447 
Қайта ишлаш ҳолатидан ташқари аниқ ҳолатга таалуқли жорий вақт ва 
жараѐн қийматини ҳам кўрсатиш мумкин. Шундай қилиб бизнес – 
жараѐнининг масъул эгаси, мижозларнинг саволларига жавоб бериш 
имконини берувчи кўргазмали маълумотлар унинг иҳтиѐрида бўлади ва зарур 
ҳолларда жараѐнларнинг кетишини уйғунлаштиради.
Бизнес – жараѐнларининг инжиниринги – бир марталик тадбир эмас, 
балки у учун жавобгар бўлган шахс учун доимий вазифадир.
Истеъмолчи нимага ва қандай миқдорда эҳтиѐжи тўғрисидаги 
информацияларни маълум ташувчиларда (носитель) бир хил кўринишда 
белгилаш, коммуникацияни соддалаштиришга замин яратади. Агар материал 
ишлатилганда (ѐки масалан, захира минимал даражага тушганида), фақат 
ўшандагина, таъминотчидан янги материалларни келтиришини сўрайди. 
Ушбу талабнома канбан карточкаси орқали берилади ва у албатда ҳар бир 
материал етказиб беришда транспортировка қилинади ва янги материал 
етказиб бериш (поставка) учун яна бошига қайтарилади. Агар карточкани 
ишлаб чиқарувчи олса, у зарур деталларни тайѐрлашни бошлайди. Талаб 
қилинган миқдордаги деталлар ишлаб чиқарилганида, канбан – карточка 
транспортировка қилувчи воситанинг ушлагичига ѐпиштириб қўйилади ва 
белгиланган қоидага асосан дастлабки жойига жўнатиб юборилади (1-схема 
қаранг).