Ўзбекистон Республикаси Олий ва ўрта махсус таълим вазирлигии Қарши давлат университети

Ёгочнинг текстураси
(
табиий гули). Рандалаш, йуниш жараёнида 
ёғоч толалари, ўзак кисмлари ва йиллик ҳалқалари кесилиши натижасида 
ёғочнинг текстураси намойён бўлади. Шуни айтиш керакки, ёғоч 
материалларнинг зичлиги қанчалик юқори бўлса, уларнинг текстураси 
(
табиий гули) кўпинча бир хил кўринишда бўлади. Лекин турли баргли 
дарахтларнинг тузилиши бир-биридан фарқ қилганлиги сабабли уларнинг 
текстураси ҳам ҳар хил кўринишда бўлади. Ёғочнинг тонги ва кечки 
ёғочлик қисмининг рангларидаги фарқига, толаларнинг йирик, майинлиги ва 
йуналишига хам боғлиқ бўлади. Ёғочни кесиш йуналиши текстуранинг 
ўзгаришида катта ўрин тутади.Ўзак турлари ва йиллик ҳалқалари аниқ 
билинадиган ёғочларнинг табиий гуллари жуда чиройли бўлади. 
Текстуралари чиройли бўлган ёғочлардан мебель корхоналарида пардоз 
материали 
сифатида, 
қоплма 
материал-шпон 
тайёрлашда 
кенг 
фойдаланилади. Ёғочларда сунъий гуллар ҳам ҳосил қилинади. Бунинг учун 
толаларнинг йуналишига параллел қилиб ёки маълум бурчак остида бўёқлар 
суртилади. 
Ёғочнинг ҳиди
. 
Ёғочлар таркибидаги смолалар, эфир мойлари, ошлаш 
кислоталаридан қайси бирининг мавжудлигига ва миқдорига боғлиқ ҳолда 
ҳар хил ҳидли бўлади.Ёғочнинг ўзак қисми ўткир ҳидли бўлиб, унда 
юқоридаги моддалар кўп бўлади. Янги кесилган, шунингдек игнабаргли 
дарахтлар янада ўткир ҳидли бўлади. Ёғоч қуриган сайин ҳидсизланиб, 
баъзан ҳиди ўзгариб боради. Ёғоч ҳидининг бундай ўзгариб бориши унинг 

---

таркибидаги турли моддалар миқдорларининг ўзгариши орқали содир 
бўлади. Ҳиднинг ўзгариши ёғочнинг бузилишига ҳам боғлиқ бўлади. 
Ёғочнинг намлиги
. 
Ёғочларнинг намлиги деб, солиштирма намлик 
миқдорининг мутлақ қуруқ ёғоч намуна массасига бўлган нисбатини 
айтилади. Мутлақ қуруқ ёғоч эса тажриба шароитида олинган намунани 
қуритиш жавонларида (печларида) қуритиш орқали ҳосил қилинади.Корхона 
шароитида ёғочларнинг намлиги, асосан, тарозида тортиш ва электр усули 
билан аниқланади. Тортиш усулида намлик қуйидаги формула билан 
топилади: 
бунда: т - намунанинг қуритишдан олдинги массаси; т- шу намунанинг 
мутлақ қуруқ ҳолатгача қуритилгандан кейинги массаси. Тортиш усулида 
мутлақ намликни аниқлаш учун тегишли ёғоч материаллардан 20х20х30 мм 
ўлчамли намуналар тайёрлаб, текшириш мақсадга мувофиқдир. Тайёрланган 
намуналар нотекис-ликлардан ва ёғоч қипиқларидан тозаланади, кейин 0,01 
г гача аниқликда тортиб, 103±2 °C ҳароратли қуритиш жавонида 
қуритилади. Қуритиш жараёни 12-24 соатгача давом этиши ёки жуда тез 
амалга оширилиши (бу унча аниқ усул эмас) мумкин. Ёғочларнинг электр 
ўтказувчанлигига асосланган электр нам улчагич ёрдамида ҳам уларнинг 
намлигини аниқлаш мумкин. Ёғочларнинг намлигига қараб улар: ҳўл, чала 
қуруқ, очиқ ҳавода қуритилган, хонада қуритилган ва мутлақ қуруқ 
хилларга ажратилади. Янги кесилган дарахтнинг намлиги унинг турига, 
кесилган вақтига қараб 40 % ва ундан юқори бўлади.Масалан, ҳўл ёғочнинг 
намлиги 23 % дан ортиқ; чала қуруқ ёғочнинг намлиги 18-23 %, очиқ ҳавода 
қуриган ёғочнинг намлиги 12-18 %, хонада қуритилган ёғочнинг намлиги 8-
12 % 
бўлади. Мутлақ қуруқ ёғочнинг намлиги 0 % булиб, тажриба 
шароитидагина ҳосил қилинади. Ёғочнинг оғирлиги унинг турига, 
тузилишига ва намлигига боглиқ. Солиштирма оғирлик - ҳеч қандай 
ғоваклари, намлиги, ҳавоси бўлмаган ёғочнинг мутлақ оғирлиги 
ҳисобланиб, г/см*ж да ифодаланади. Ҳамма турдаги ёғочларнинг 
солиштирма оғирлиги-тахминан 1,5 га тенг бўлади.Ҳажмий оғирлиги деб 
ёғочнинг ғоваклари, намлиги, ҳавоси, смоласи ва қаттиқ моддаси билан 
биргаликдаги оғирлигига айтилади.