Ўзбекистон Республикаси Олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги Ўзбекистои Ресиубликаси Соғлиқни сақлаш вазирлиги

СПИД ■ БУ ИНСОНИЯТ УЧУН БАЛОИ-ОФАТ
Маълумки, ушбу савол энг оғир, мураккаб ижтимоий, иқтисодий, 
сиёсий, аҳлоқий масалалардан ҳисобланади.
Чунки у ўз ичига энг муҳим қуйидаги масалаларни олади:
1. Касалларни ва у билан зарарланганларни (вирус ташувчиларни) 
даволаш ҳамда боқиш.
2. Диагностик ва даволаш учун лозим бўлган дориларни - 
препаратларни, вакциналарни бунёд этиш.
3. Фундаментал (чуқур) илмий-изланиш ишларини олиб бориш ва 
бошқалар, қайсики ҳозирги кунда бир неча миллиард бўлса, эртага бир 
неча ўнлаб-юзлаб миллиард долларни талаб қилиниши.
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

4. 
СПИД масаласи 
нафақат врачлар 
ва 
Соғлиқни 
сақлаш 
ходимларининг, бошқа бир қанча мутахассисликлардаги олимларнинг 
иши бўлибгина қолмай, давлат арбоблари, иқтисодчилар, юристлар. 
социологлар ҳамда кўичиликнинг ҳам зиммасидаги юк бўлиб қолмоқца.
5. Олим Б.В. Бобоевнинг хисоб-китоблари бўйича СПИДга қарши 
курашиш учун. агарда эпидемия-пандемия бўлса XXI асрга келиб, 
дунёдаги энг йирик мамлакатларнинг ҳарбий бюджети миқцоридаги 
маблағни талаб қилади ва бу уринда энг муҳими СПИД билан касалланган 
ҳамда ВИЧ вируси ташувчиларнинг болалари, туғишган кишилари ва 
бошқа якин одамларнинг хуқуқларини химоя этишлик масалаларини 
айтмайсизми?
СПИД ВИРУСИНИНГ ТАРҚАЛИШИ (ЭПИДЕМИЯСИ) НИНГ 
РИВОЖЛАНИШИ
Тарихга назар ташласак СПИД вируси Африкада айрим доиорларнинг 
қонида 1970 йилларпинг бошлаиишидаёк қайд этилгани, 1976 йилда 
донор-негр аёлида топилган. АҚШ ва Оврўпада 10 йиллардан сўнг қайд 
этилган.
Аввало шуни айтиш керакки, ВИЧ вируси аниқланиб, касаллик 
диагнозини 
қўйилгунга 
қадар 
АҚШ, 
Лос-Анжелес, 
Нью-Йорк, 
Калифорния каби шаҳарларда номаълум вирус келтириб чиқарган 
касалликларга - пневмоцистоз, саркома Капоши (рак), сурункали 
лимфоденопатия каби диагнозлар билан оғриган беморлар аниқланган.
1987 йилнинг июл ойида АҚШда 37735 кишида ва 527 болаларда 
СПИД руйхатга олинган. Кўпчилик касалланганларнинг (78%) ичидан 
биттасииинг онаси СПИД билан оғриган, 12% и қон қуйиш орқали юққан 
бўлиб, 6% и гемофилик ҳисобланган, 4% ида оиласи ҳақидаги 
информация аниқ бўлмаган.
Ҳисобларга қараганда АҚШ да 1987 йилда қайд этилган СПИД билан 
оғриган 1.000 000 беморлар турли жойларда ҳар хил бўлган.
Масалан, Нью-Йоркда 991 та бўлса, Сан-Францискода 996 та, 
Маямида 584, Нью Йоркда 393, Лос Анжелесда 363, умуман АҚШ да 140 
та бемор қайд этилган. Сан-Франциско ва Нью-Йоркда СПИД ёш 
йигитларнинг барвақг ўлишига сабабчи бўлган.
Оврўпода 4549 та катта ёшдаги кишиларнинг СПИД билан 
оғриганлиги қайд этилган. Буюкбританияда - 923 киши (июль 1987) бемор 
бўлса, ВИЧ вируси билан зарарланганларнинг сони 25 марта ортиқ 
бўлган. 
Улар 
ичида 
гомосексуалистлар 
АҚЦГда 
73% 
бўлса, 
Буюкбританияда - 89% ни ташкил қилган.
Жаҳон Соғлиқни сақлаш маълумотига кўра 1989 йилнинг март ойида 
дунё бўйича 143 569 та СПИД касаллиги аниқланган.
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

АҚШ ва Буюкбританияда эпидемиянинг (тарқалишнинг) биринчи 
тўлқини гомосексуалистлар ичида, иккинчи тўлқин наркоманлар, 
проституткалар, асосан инъекция йўли билан) ичида бўлади ва сўнгра у 
гстсросексуалистлар орқали, жинсий алоқалар орқали, эркаклардан 
аслларга ёки аёллардан эркакларга (65%) тарқалган.
Африка мамлакатларида олиб борилган эпидемиологик изланишлар 
кўрсатдики, ВИЧ вирусининг тарқалиши проституткалар орасида жуда 
юқори (80-90%) эканлиги аниқланган; 30%ти уларнинг мижозлари - 
харидорлари, 30%ти венерологик бўлимларга қатнайдиганларга, 10% 
ўзида вирус тутувчи хомиладорлар орқали ўтишлиги аниқланган ва 
шундай қилиб, ВИЧ вируси асосан Марказий Африкадан бутун 
континентга тарқала бошлаган ва беморлар ичида ўлим содир бўлишлик 
холлари ҳам борган сари кўпаяборган, тезлашган. Шунинг учун ҳам 
СПИД тарқалишини олдини олишлик Жаҳон Соғлиқни сақлаш ташкилоти 
(ВОЗ) нинг энг муҳим ва долзарб масалаларидан бири бўлиб қолди.