Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги ўзбекистон республикаси қишлоқ ва сув

3.2.2. Сувдан асосий фойдаланувчилар ва истеъмолчилар 
Шаҳарлар, посёлкалар ва қишлоқларда куплаб турли тоифа ҳамда гурухдаги сувдан 
фойдаланувчилар бор. Сувдан фойдаланувчиларнинг 16 миллиондан ортиғи 
қишлоқларда яшайди. Улар деҳқонлар, фермерлар, томорқа ва томорқа хужалиги 
эгалари ҳамда аьзолари, қишлок аҳолисидир. Шунингдек, но давлат ташкилотлар, 
ўзини ўзи бошқариш органлари, саноат, тижорат ва бошка корхоналар ҳам мавжуд. 
Ушбу тоифа сувдан фойдаланувчилари орасида манфаатлари чекланганлар ҳам бор. 
Масалан, хусусий фермерлар ўз томорқасига эга, шаҳарда яшовчи одам эса сув 
хужалиги ташкилоти томонидан ёлланиши мумкин. 
Сувдан фойдаланишга алокадор нодавлат ташкилотлар 
Уй-жой мулкдорлари ширкати мустақил юридик шахе сифатида фаолият 
юритадиган нодавлат нотижорат ташкилот ҳисобланади. Ушаҳарда хонадонлар 
эгаларини уйларни биргаликда бошкариш, улардан фойдаланишва яхши ҳолда 
сақлаш, умумий фойдаланиладиган обьектларга эгалик қилиш ҳамда фойдаланиш 
шартларини, тартибини белгилаш, уй-жой мулкдорларининг умумий мулкининг 
тегишли санитария, ёнғинга карши ҳамда техник аҳволини таъминлаш учун 
бирлаштиради. 
Узбекистон Республикасида фуқароларнинг ўзини ўзи бошкариш органлари - бу 
қишлоқ, посёлка, овуллар фуқаролар йиғинлари ва шаҳар маҳаллаларидир10. 
Фуқаролар йиғини аҳоли манфаатларини ифода этиш ва уларнинг номидан қарор 
қабул қилиш хукуқига эга узини ўзи бошқариш олий органи бўлиб, тегишли 
худудда фаолият юритади. Шунингдек, аҳоли турмуши ва фаолияти, фаровонлиги, 
жумладан худудларни ободонлаштириш (аҳолини ичимлик суви ва табиий газ билан 
таъминлаш), худудларни тозалаш ҳамда сув инфратузилмаси ва бошка 
объектларини куриш учун ҳашарлар ташкил этишга доир барча масалаларни ҳал 
қилиш вазифаси ҳам фуқаролар йиғинлари ваколатига киради. 
Республика дехкон ва фермерлар уюшмаси деҳқон ва фермер хужаликлари, 
шунингдек, қишлоқ хўжалик маҳсулотларини кайта ишловчи кичик корхоналарни 
бирлаштиради, давлат ва бошқа ташкилотлар, жумладан сув хужалиги 
хизматларида уларнинг манфаатини ҳимоя қилади. 
Сувдан фойдаланувчилар уюшмаси (СФУ) янги ташкил этиладиган фермер 
хужаликлари, сувни тақсимлаш ҳамда хўжалик ичидаги ирригация ва дренаж 
тизимидан фойдаланиш буйича пулли хизмат курсатадиган бошқа юридик ва 

---

97 
жисмоний шахсларни бирлаштирган. Сувдан фойдаланувчилар уюшмаси 
республикадаги ер ва сувдан фойдаланиш соҳасида нисбатан янги турдаги нодавлат 
ташкилотдир, бироқ бугунги кунда тузилган шартномаларга мувофиқ, 2,8 миллион 
гектар ерга хизмат курсатади (2005). Бугун сувдан фойдаланувчилар уюшмаси 
тахминан 70 минг километр ирригация ва 50 минг километр дренаж тармоғи учун 
жавоб беради.